خواندن مطالب به تنهايي کمک زيادي به شما نمي‌کند. يکي از مهم‌ترين کارهايي که ما در زمان مطالعه بايد انجام دهيم خلاصه‌نويسي است. خلاصه‌نويسي به ما کمک مي‌کند که مطالبي را که مطالعه کرده‌ايم بتوانيم به سادگي مرور کنيم و آن‌ها را يادآوري کنيم. براي مرور يک مطلب نمي‌توانيم کل آن را از اول بخوانيم و ين کار هم بيهوده و هم زمان‌بر است. خواندن زمانی مفید است که از تکنیک های مختلف برای یادداشت برداری و به خاطر سپردن و خلاصه نویسی استفاده کنیم.
خلاصه‌نويسي
خلاصه‌نويسي در فاز سوم مطالعه انجام ميشود. براي انجام خلاصه نويسي بايد بعد از خواندن دقيق مطالب و آگاهي از نقاط ضعف و قوت خودمان مطالبي که مهم است يا يادداشت برداري کنيم. يک خلاصه نويسي خوب با کمترين ميزان مطلب بيشترين بازدهي را براي ما خواهد داشت.
یادداشت برداری یا خلاصه‌نويسي یکی از اصلی‌ترین مراحل مطالعه‌ی فعال است. در حقیقت شما با یادداشت برداشتن از مطلبی که آن را مطالعه کرده‌ايد، مرور آن را برای خود ساده‌تر می‌کنید. برای همین هم آشنایی با روش‌های اصولی یادداشت برداری برای هرکسی ضروری است.
خلاصه‌نویسی برای کنکور MBA در گفت‌وگو با رتبه‌ی ۵ آزمون ۹۹
چرا خلاصه‌نويسي؟
ذهن ما بعد از مدتي مطالب را فراموش مي‌کند. زمان کنکور با اينکه کوتاه است اماذهن ما بايد مطالب زيادي را به خاطر سپرده و از آن‌ها استفاده کند. اين مسئله نيازمند آن است که مطالب از حافظه کوتاه مدت به بلندمدت منتقل شود. اين انتقال با کمک خلاصه‌نويسي تسريع ميشود.
خلاصه‌نويسي ابزاري است که به ما کمک مي‌کند تا مطالب را فراموش نکرده و بتوانيم به سادگي آن را مرور کنيم. خلاصه‌نويسي با ساده‌تر کردن مرور، باعث صرفه‌جويي در وقت و زمان ما در دوره کنکور ميشود. وقتی تمامی مطالب به صورت کاملا مرتب در کنار هم قرار بگیرند، مرور و مطالعه آن‌ها ساده‌تر می‌شود. پس می‌توان گفت یادداشت برداری علاوه بر زمان، بر روی کیفیت یادگیری ما هم تاثیرگذار است.
مزایای خلاصه نویسی را بشناسید و همین امروز دست‌به‌کار شوید!
چگونه يادداشت‌برداري کنيم؟
اینکه شما بخواهید تنها با گوش دادن به نظرات و یا صحبت‌های طرف مقابل‌تان نکاتی را یادبگیرید مطمئنا نتیجه دلخواه را برای‌تان به همراه نخواهد داشت. درک یک مسئله مهم آن هم برای رسیدن به موفقیت نیازمند آن است که شما نقش فعالی را در فرآیند یادگیری ایفا نمائید. از همین‌رو متخصصان به این نتیجه رسیده‌اند که اگر می‌خواهید از نقش منفعل بودن خارج شده و یاددگیری را به صورت اصولی پیش ببرید، حتما به سراغ روش‌های یادداشت‌برداری بروید. اما این روش‌ها کدام‌اند؟
روش کرنل
از معروف‌ترین روش‌های خلاصه نويسي روش کرنل است. این روش در سال 1950 و توسط والتر پاوک در دانشگاه کرنل به جهان معرفی شد. این روش به داوطلبان کمک می‌کند مطالبی را که مطالعه کرده‌اند به شکل اصولی یادداشت، تحلیل، جمع‌بندی و بازنگری کنند. این روش به عنوان یکی از کارآمدترین روش‌های یادداشت‌برداری شناخته شده است.
برای انجام این روش خلاصه‌نویسی برگه یادداشت خود را به سه قسمت نکات مهم، کلمات کلیدی و پرسش‌ها و خلاصه تقسیم کنید. نکات مهم را در ستون سمت راستی که بزرگ‌تر است، بنویسید. این ستون به یادداشت مهم‌ترین نکات درس اختصاص دارد، پس فقط نکات اصلی و جزئیات کلیدی مربوطه را بنویسید. همچنین تا حد امکان از نمادها، علائم اختصاری و جملات کوتاه استفاده کنید. کلمات کلیدی و پرسش‌های درس را در ستون سمت چپ وارد کنید. کلمات کلیدی در هنگام مرور یادداشت‌ها به دردتان می‌خورند. خلاصه‌ی درس را نیز در ستون پایینی یادداشت کنید. در این قسمت، از مجموعه‌ی نکاتی که یادداشت کرده‌اید، یک جمع‌بندی مختصر در حدود حداکثر ۷ جمله بنویسید. به کمک این جمع‌بندی می‌توانید نکات اصلی درس را راحت‌تر اولویت‌بندی کنید.
اغلب این روش برای آن دسته از افرادی مناسب است که علاقه‌ای به حفظ کردن خط به خط اطلاعات ندارند. از همین‌رو اگر می‌خواهید به صورت کاملا عمقی مفاهیمی را بیاموزید و آن را در ذهنتان جای دهید به سراغ یادداشت برداری کرنل بروید.
روش نقشه ذهنی (Mind map)
از بهترین روش‌های بصری یادآوری مطالب استفاده از نقشه‌ذهنی است. به خصوص افرادی که حافظه دیداری و بصری خوبی دارند به راحتی می‌توانند از این طریق مطالب را به خاطر سپرده و آن را مرور کنند. این روش از خلاصه نويسي با ترسیم نقشه‌ی ذهنی به ارتباط میان نکات مختلفی که از یک مفهوم مرکزی منشعب شده‌اند به شکل تصویری می‌پردازد. قدمت این روش به قرن‌ها قبل چیزی حدود قرن سوم میلاد برمیگردد که تصویرسازی یکی از مهم‌ترین موضوعات مورد بحث آن زمان بود.
نقشه‌های ذهنی ارتباط زمانی مطالب را به خوبی به ما نشان می دهند و ترتیب زمان را مشخص می کنند. در این روش ابتدا با یک ایده کلی و جامع شروع به کار می‌کنیم تا در طی زمان بتوانیم جزئیات را به آن اضافه کنیم. از مزایای آن وجود شکل بصری و رنگ های مختلف در شکل نقشه کشی ذهنی می باشد که فشار فکری را برای یادگیری در ما کاهش می دهد.
روش درخت حافظه
روش درخت حافظه نیز مانند نقشه ذهنی بصری است و شباهت‌های زیادی نیز به آن دارد. در خلاصه‌نويسي به روش درخت حافظه مطالب شکل شاخه‌اي دارند. اساس کار به اين‌گونه است که موضوع اصلي و درجه‌ي اهميت مطالب و ارتباط بين آن‌ها، به‌صورت کاملاً مشخّص نشان داده ميشود. اگر شکل درخت حافظه، به‌خاطر آورده شود و در ذهن ترسيم گردد، مطمئناً مطالب ذکر شده در آن و ترتيب جاي‌‌گيري آن‌ها نيز به ياد آورده ميشود.
برای ترسیم درخت حافظه برای خلاصه نويسي باید نکاتی را رعایت کنید:
یک. شما یک تنه‌ی درخت دارید، یک خط ۴۵ درجه که از پایین سمت چپ شروع شده و به سمت بالا سمت راست ادامه می‌یابد. این در واقع تایملاین مطلبی هست که در حال مطالعه آن هستید. قسمتهای اصلی مطلب را مشخص کرده و به عنوان شاخه بهش اضافه می‌کنید. برای مشخص کردن بخش‌های اصلی، از بخش‌بندی خود مطلب استفاده کنید. کتابها سرفصلهای مشخص دارند. مقالات نیز قسمتهای «مقدمه»، «متد/روش»، «نتیجه» و… دارند.
زمانی که شروع به کشیدن کردید، متن را خوانده و اطلاعات مربوط به هر قسمت رو به عنوان زیرشاخه به همون شاخه اضافه می‌کنیم. ترتیب شاخه‌ها از اصلی به فرعی:
پیام اصلی فصل ← پیام اصلی زیرفصل ← پیام اصلی پاراگراف
برای اضافه کردن نوشته روی شاخه‌ها توصیه کتاب به اختصارنویسی و استفاده از کلمات کلیدیست. نباید متن را عینا کپی کنید. سعی کنید برداشت خود را از متن به اختصار بنویسید.
درنهایت از پایین سمت چپ شروع کنین و مرور خلاصه نويسي خودتان را، همراه درخت جلو برین و شاخه‌ها رو دونه دونه برای خودتون توضیح بدین. هرجا به نظرتون قابل درک نبود یا نتونستین درست بیان کنینش، برگردین متن اصلی رو دوباره بخونین و آن قسمت از درخت را اصلاح کنید.
روش جدول‌بندی
یکی دیگر از انواع روش‌های خلاصه‌نويسي که از آن تحت عنوان جدول‌بندی یاد می‌شود. جزء قدیمی‌ترین روش‌های یادداشت‌برداری است که به سازماندهی اطلاعات کمک شایانی می‌کند. درواقع این روش باعث می‌شود تا از تکرار اطلاعات و زیاده‌نویسی جلوگیری نمائید. هرچند در زمان استفاده از این روش به آماده‌سازی بیشتری نسبت به سایر روش‌های خلاصه‌نويسي موجود نیاز است. اگر خواهان بهره‌گیری از روش جدول‌بندی هستید باید طبق اصول زیر عمل کنید:
در ابتدا باید چند ستون را برای خود درنظر گیرید. تعداد ستون‌ها ارتباط مستقیمی با موضوع یادداشت برداری شما دارد. سپس برای هر ستون عنوانی مناسب را انتخاب نمائید. در طول مطالعه نکات مهم مرتبط با هر ستون را به صورت کاملا خلاصه‌وار و تنها با استفاده از کلمات کلیدی داخل آن یادداشت نمائید.
در طول صحبت طرف مقابل‌تان نکات مهم مرتبط با هر ستون را به صورت کاملا خلاصه‌وار و تنها با استفاده از کلمات کلیدی داخل آن یادداشت نمائید. با استفاده از این روش می‌توانید مطالبی را که یادداشت کرده‌اید، با سرعت بیشتری مرور کنید. جدولی که به دقت تهیه شده باشد، اطلاعات را به صورت منسجم و نظام‌مند نشان می‌دهد و کمک می‌کند راحت‌تر بتوانید نکات مهم را به خاطر بسپارید.
روش اوتلاین کردن
اوتلاین کردن یا دسته‌بندی کردن مطالب از دیگر روش‌های موثر خلاصه نويسي است. برای اوتلاین کردن ما باید از جامع ترین بخش شروع کنیم و به مرور با دسته بندی های بیشتر بر جزئیات آن بیفزاییم.
در این روش شما باید نکات اصلی صحبت‌های طرف مقابل‌تان را با اعداذ رومی مشخص نمائید. سپس نکات فرعی را زیر هر کدام از اعداد رومی یادداشت کرده و با حروف بزرگ انگلیسی طبقه‌بندی کنید. پس از آن به سراغ استفاده از اعداد هندی-عربی رفته و نکات فرعی را به آن‌ها اختصاص دهید. این روش همچنان ادامه دارد تا نکات فرعی شما به اتمام برسد. البته هر طبقه‌بندی داخل پرانتز قرار می‌گیرد و در میان فضاهای خالی قابل مشاهده است تا اگر بعدها نکات جدیدی به خاطر آوردید آن‌ها را جایگزین نمائید.
استفاده از این روش یک عیب دارد و آن هم این است که، در صورت نداشتن زمان کافی استفاده از این روش برای ما دشوار خواهد بود و قادر به دسته بندی مطلب در زمان کوتاه نخواهیم بود.
یادداشت برداری نادرست همانند، یادداشت بر نداشتن است، پس نباید در هنگام مطالعه به یادداشت برداری بپردازید و از مطالب نت برداری کنیم. خلاصه نويسي با رو نویسی متفاوت است، پس بهتر است در یادداشت برداری تمامی صفحه پر نشود. بهتر است در یادداشت برداری از طرح های متنوع و گوناگون استفاده کنیم.