آیا خلاصه نویسی به روش هاروارد وجود دارد؟ اگر این عنوان را در گوگل جست‌وجو کنید، بسیاری از افراد به‌دنبال این هستند که توضیح دهند خلاصه نویسی به روش هاروارد چگونه است. پیش از هر چیز باید روی این موضوع تأکید کنیم که چیزی که با این عنوان شناخته می‌شود درواقع صرفاً یک روش مطالعه است. نکته‌ی مهم اینجاست که خلاصه‌نویسی جزوی از این روش مطالعه است. به‌عبارت بهتر، در این روش شما زمانی باکیفیت مطالعه می‌کنید و می‌توانید مطمئن باشید که مطالب را به یاد خواهید داشت که خلاصه‌نویسی را هم انجام دهید. در ادامه خلاصه نویسی به روش هاروارد و به‌عبارت دقیق‌تر روش مطالعه‌ی «PQRST» را برای‌تان توضیح داده‌ایم.
بهترین روش مطالعه دنیا
چگونه باید مطالعه کرد که بیشترین بهره‌وری را داشته باشد؟ چطور مطالعه کنیم که هیچ‌گاه مطالب را فراموش نکنیم؟ اگر به دنبال پاسخی برای این پرسش‌ها هستیم، باید یک‌راست برویم به‌سراغ نظریه‌های یادگیری. جدای از نظریه‌های مختلفی که در این زمینه وجود دارد، روش‌ها یا دو دستورالعمل‌های مختلفی به‌نام دانشگاه‌های مختلف دنیا رایج است. یکی از روش‌ها که به دانشگاه هاروارد نسبت داده می‌شود «PQRST» است. البته روش‌های دیگری نیز وجود دارد که از میان آن‌ها می‌توان به «REAP» و «P.E.E» و غیره اشاره کرد.
روش یادگیری بدون فراموشی با خلاصه نویسی به روش هاروارد
PQRST را روش یادگیری بدون فراموشی «Learning without Forgotting»، به‌صورت مخفف «LWF»، می‌دانند. درواقع این عنوان بیشتر به هدف این روش اشاره می‌کند. PQRST از سرواژه‌های مراحل مختلف این روش گرفته شده است. مراحل این روش از این قرار است:
- Preview یا پیش‌مطالعه؛
- Question یا پرسش؛
- Read یا خواندن؛
- Summerize یا خلاصه‌نویسی؛
- Test یا آزمون.
مطالعه‌های فراوانی روی روش‌های مختلف مطالعه انجام شده است. دانشگاه‌ها و مراکز مختلفی نیز در دنیا هستند که روش‌های خاص را برای مطالعه به دانش‌پژوهان خود توصیه می‌کنند. در این میان کسانی که طرفدار استفاده از روش PQRST هستند مدعی‌اند استفاده از این روش تا ۷۳ درصد افزایش می‌یابد. در ادامه مراحل این روش مطالعه را برای شما توضیح داده‌ایم؛ همچنین به‌صورت اختصاصی به مرحله‌ی خلاصه‌نویسی و آنچه به‌عنوان خلاصه نویسی به روش هاروارد معروف است پرداخته‌ایم.
Preview یا پیش‌مطالعه
در روش مطالعه PQRST شما پیش از هر چیز باید پیش‌مطالعه انجام دهید. پیش‌مطالعه به‌این صورت است که شما باید با نگاهی کلی، به مطالبی که از آن قرار است صحبت شود، فصل‌های مختلف و نکات مهم و غیره نگاهی بیندازید. هدف از پیش‌مطالعه یا پیش‌خوانی آگاهی کلی از موضوع مطالعه و اجزای کتاب و متن و ارتباط آن‌ها با هم است. در این مرحله شما باید عنوان‌ها، تیترها، مطالب کلی و بخش‌های اصلی و فرعی را مرور کنید؛ همچنین می‌توانید در صورت امکان به خلاصه‌ی فصل‌ها در انتهای هر فصل یا مبحث برود و آن را بخوانید.
Question یا پرسش
هر متن برای پاسخ به یک پرسش و به‌عبارتی نیاز نوشته و تدوین می‌شود. شما باید بتوانید پرسش‌های اصلی هر مبحث را در نظر بگیرید. فرض این مرحله این است که اگر افراد قبل از شروع به خواندن یک مبحث بتوانند پرسش‌هایی درباره‌ی آن مطرح کنند، یادگیری بهتری خواهند داشت. چون متن به‌صورتی عینی‌تر و کاربردی‌تر در ذهن آن‌ها شکل می‌گیرد. این کار کمک می‌کند که دقت و تمرکز افزایش پیدا کند و خواننده کنجکاوی بیشتری نشان دهد. همه‌ی این موارد به رسیدن به یادگیری فعال کمک می‌کند.
Read یا خواندن
در این مرحله مهم است که با درنظرگرفتن پرسش‌های مطرح‌شده در مرحله‌ی قبل مطالب را بخوانید. همان‌طور که پیش از این گفتیم این کار به تمرکز بیشتر شما بسیار کمک می‌کند. می‌توانید در این مرحله با استفاده از تکنیک‌های مختلف مطالبی را که برای‌تان مهم به نظر می‌رسد کدگذاری کنید، اما باید حواس‌تان باشد که در هنگام مواجهه با هر مبحث جدید احتمالاً نکات بسیار زیادی مهم به نظر می‌رسد. بعد از یک بار خواندن شما می‌توانید نکات واضح را از نکات مهم و نکات خیلی مهم تشخیص دهید. همچنین پرسش‌هایی که در ذهن‌تان شکل گرفته است کمک می‌کند بتوانید روی مطالب مهم بیشتر دقت کنید.
به‌صورت معمول در مرحله‌ی یادگیری ۱۰ تا ۱۵ نکته کدبندی می‌شود.
Summerize یا خلاصه‌نویسی به روش هاروارد
خلاصه‌نویسی مرحله‌ای مهم در یادگیری است. این مرحله به شما کمک می‌کند که مطالب خوانده‌شده را تثبیت کنید. نکته‌ی مهم در این مرحله این است که هیچ مطلبی را پیش از یادگیری خلاصه‌نویسی نکنید. خلاصه‌نویسی حرفهای مراحلی دارد که باید دقیقاً انجام شود.
این مرحله را می‌توان مرور مطالب خوانده‌شده هم دانست. به‌این صورت که شما در هنگام خلاصه‌نویسی باید بتوانید مطالب را به‌صورت چکیده و ساختارمند و البته با بیان خودتان بنویسید. اینجاست که شما نقص‌های خودتان را متوجه می‌شوید و می‌فهمید که چه مطالبی را یاد نگرفته‌اید.
بسیار از افراد به‌گمان اینکه خلاصه‌نویسی به آن‌ها کمک می‌کند مطلبی را یاد بگیرند، به‌سراغ این مرحله می‌روند. در این حالت آن‌ها فقط مطالب را رونویسی می‌کنند و البته هر چه بیشتر به جزوه و کتاب‌شان وابسته می‌شوند. ممکن است گمان کنید که خلاصه‌نویسی بسیار وقت‌گیر است. نکته‌ی مهم اینجاست که وقتی شما بتوانید یادگیری عمیق‌تری داشته باشید، درواقع بهره‌وری خود را بالاتر برده‌اید و در وقت‌تان صرفه‌جویی کرده‌اید. نکته‌ی مهم‌تر آن است که خلاصه‌نویسی‌ها در مرور مطالب نقشی اساسی دارد؛ به‌عبارت بهتر، وقتی می‌خواهید مطالب را جمع‌بندی و مرور کنید، بیش از هر چیز به خلاصه‌نویسی‌های‌تان نیاز دارید.
برای اینکه بیشتر به خلاصه‌نویسی آشنا شوید و بتوانید به‌صورتی حرفهای خلاصه‌نویسی کنید توصیه می‌کنیم این سه مطلب را حتماً بخوانید:
خلاصه نویسی حرفهای چه شرایطی دارد؟
۱۲ اشتباه رایج در خلاصه نویسی مطالب کنکور
ایجاد نقشه‌ی ذهنی در هنگام خلاصه‌نویسی
در هنگام خلاصه‌نویسی باید بتوانید نقشه‌ی ذهنی و ترسیم ذهنی خوبی را انجام دهید. شما می‌توانید در این مرحله از نمودارهای مختلف هم برای ترسیم نقشه‌ی ذهنی کمک بگیرید. این مرحله به شما کمک بسیاری می‌کند که مطالب را در ذهن‌تان تثبیت کنید. با استفاده از این کار شما به‌راحتی می‌توانید مطالبی را که هنوز به‌خوبی درک نکرده‌اید مشخص کنید که در صورت نیاز دوباره برای یادگیری آن‌ها اقدام کنید. نقشه‌ی ذهنی، نه‌تنها آموخته‌های شما را مرور می‌کند، به شما کمک می‌کند که مطالب جاافتاده را تکمیل کنید. مرحله‌ی خلاصه‌نویسی و در حین آن، ایجاد نقشه‌ی ذهنی دانش انباشته‌ی شما را بیشتر می‌کند. این مرحله یکی از ارکان یادگیری عمیق است.
Test یا آزمون
در این مرحله شما باید بتوانید به سؤال‌هایی پاسخ دهید که در مرحله‌ی دوم برای‌تان مطرح شده است. شما باید بتوانید میان پرسش‌های اولیه و پرسش‌هایی که در حین خواندن برای‌تان ایجاد شده است تفاوت قائل شوید. برای یادگیری عمیق‌تر می‌توانید به‌سراغ پرسش‌ها و تست‌های تکمیلی هم بروید.
یادگیری عمیق با روش مطالعه سریع و دقیق
در نگاه اول شاید این‌طور به نظرتان بیاید که این روش مطالعه کمی وقت‌گیر است. همان‌طور که پیش از این هم اشاره کردیم، اگر معیار برای شما یادگیری عمیق باشد، این روش بسیار سریع و دقیق است.
یادگیری شما باید به‌صورت عمیق باشد؛ به‌این معنا که شما باید پس از پایان مطالعه بتوانید مطالب مطالعه‌شده را به‌صورت کامل ارائه کنید. هر قدر مراحل یادگیری فعالانه‌تر باشد، یادگیری شما عمیق‌تر خواهد بود. دو مرحله‌ی آخر در روش خلاصه نویسی به روش هاروارد، در مقایسه با باقی مراحل، نقش فعال‌تری در یادگیری دارد.