در دنیای فناوری و صنعت‌های مختلف نقش و اهمیت مدیر محصول (Product Manager) به‌عنوان یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین حرفه‌ها به شمار می‌رود. این حرفه، نه‌تنها نیازمندی‌های بازار کنونی را تحت‌پوشش دارد، در راستای توسعه و نوآوری نیز نقش بسیار مؤثری دارد. در این مطلب نقش مدیر محصول، مهارت‌های لازم برای این حرفه، مسئولیت‌ها، چالش‌ها، فرصت‌های رشد شغلی و نکته‌های مهم دیگری را که بر بازار کار مدیران محصول تأثیرگذار است، به‌طور جامع، بررسی خواهیم کرد.
معرفی مدیر محصول
یک محصول از هماهنگی بخش‌های مختلف سازمان تولید می‌شود و سپس از کانال‌های مختلف در اختیار مشتریان قرار می‌گیرد. مدیر محصول باید تمامی این فرایند را به‌شکلی مدیریت کند که یک محصول خوب به دست مشتریان برسد. درواقع مدیران محصول پلی میان استراتژی‌های سازمان، تیم فنی و نیازهای مشتریان هستند که می‌توانند به یک محصول خوب را رقم بزنند؛ پس علاوه بر اطلاعات کافی در زمینه مبانی سازمان و استراتژی‌های سازمان، باید دانش خوبی در زمینه‌های فنی تولید و شناخت بازار و بازاریابی داشته باشند.
احتمالاً با همین توضیحات ابتدایی به اهمیت بسیار زیاد مدیران محصول در سازمان پی برده باشید. اگر به این شغل حساس و جذاب علاقه‌مند هستید این مطلب را تا انتها دنبال کنید.
اهمیت جایگاه شغلی مدیر محصول در سازمان
هر سازمانی ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود را دارد و نقاط قوت و ضعف سازمان‌ها با هم متفاوت است؛ بنابراین اولین چیزی که مدیران محصول باید بر آن اشراف داشته باشند، ویژگی‌های سازمان و استراتژی‌های مناسب آن است.
از سویی، همه محصولات ویژگی‌های فنی زیادی دارند که مدیران محصول باید آن را کامل بشناسند که محصولی متناسب با نیاز مشتریان طراحی و تولید کنند؛ مثلاً مدیر یک محصول نرم‌افزاری باید اشراف کاملی بر مباحث فنی محصول خود داشته باشد. اما سمت دیگر قضیه مشتریان قرار دارند. مدیران محصول باید درک بسیار بالایی از بازاریابی داشته باشند که بتواند نیاز مشتریان خود را به‌خوبی تشخیص دهند؛ مثلاً محصولی که مشتریان آن کسب‌وکارها هستند با محصولی که مناسب خانم‌های خانه‌دار است، چقدر متفاوت خواهد بود؟ اگر مدیران محصول در هر یک از اضلاع این مثلث تسلط کافی نداشته باشند، سازمان و محصول ما با شکست روبه‌رو خواهد شد.
مهارت‌های موردنیاز مدیر محصول
با توجه به ماهیت مدیریت محصول و نقش بسیار گسترده و پررنگ مدیر محصول، مهارت‌های این جایگاه شغلی هم متنوع هستند. برای اینکه در زمینه مدیریت محصول به یک فرد حرفه‌ای تبدیل شوید باید در زمینه مدیریت، بازاریابی و فروش و البته مباحث فنی محصول مدنظر مسلط باشید. بنابراین برای مدیریت یک محصول نرم‌افزاری ویژگی‌های فنی کاملاً متفاوت از یک محصول صنعتی است و مهارت‌های دو مدیر در این دو محصول با هم فرق دارد. در ادامه بخشی از مهارت‌های یک مدیر محصول خوب را معرفی می‌کنیم.
بازاریابی و فروش
ارائه محصول خوب بدون شناخت بازار عملا غیرممکن است. یک مدیر محصول خوب باید دانش و مهارت خوبی در بازاریابی داشته باشد تا بتواند نیازهای بازار هدف را به‌خوبی بشناسد. در فرایند تحقیقات بازار باید نیاز بازار هدف تشخیص داده شود و به‌تناسب آن نیاز، محصولی طراحی و ارائه شود که آن نیاز را به‌خوبی برطرف کند؛ پس یک مدیر محصول باید به فرایند بازاریابی و فروش تسلط کافی داشته باشد.
مدیریت پروژه
ارزیابی نیاز مشتریان بالقوه، طراحی محصول، تولید و ارائه به مشتریان یک پروژه حساس و چالشی است که مدیر باید بتواند آن را مدیریت کند. یک مدیر محصول ممکن است با چندین پروژه مختلف درگیر باشد و باید این مهارت را در خود تقویت کند.
مهارت‌های فنی صنعت
در هر صنعتی که کار کنید، مهارت‌های تخصصی آن صنعت متفاوت هستند؛ مثلاً یک مدیر محصول در یک کسب‌وکار نرم‌افزاری باید مهارت فنی بالایی در این حوزه داشته باشد. با توجه به صنعتی که در آن فعالیت می‌کنید و ویژگی‌های فنی محصولتان، باید مهارت‌های فنی آن حوزه را تقویت کنید.
رهبری
یک مدیر باید با افراد زیادی کار کند که مهارت رهبری کمک می‌کند، افراد مختلف با تمامی توان برای اهدافی که شما تعیین می‌کنید تلاش کند. مهارت رهبری یک مهارت کلیدی در همه مدیران است که در یک مطلب جداگانه در این مورد مفصل‌تر صحبت کرده‌ایم.
برای آشنایی با رهبری در سازمان این مطلب را مطالعه کنید:
حل مسئله
اگر به دنبال حل مسائل زیاد و مشکلات نیستید، مدیر محصول بودن برایتان مناسب نخواهد بود. در این جایگاه شغلی همیشه در حال حل مسئله هستید. مشتری چه نیازهایی دارد، چطور این نیازها را دسته‌بندی و اولویت‌بندی کنیم؟ چه محصولی برای این نیاز ارائه کنیم؟ چطور این ایراد محصول را برطرف کنیم؟ چطور ویژگی‌های محصول را ارتقا دهیم؟ در این جایگاه شغلی همیشه در حال حل مسئله خواهید بود.
مدیریت تعارض
تعارض در سازمان اجتناب‌ناپذیر است. گاهی این تعارض در میان کارکنان یک بخش گاهی در میان اعضای سازمان تعارض وجود دارد و گاهی میان سازمان و مشتریان. مدیریت‌کردن این تعارض‌ها از وظایف اصلی شما خواهد بود؛ پس مهارت مدیریت تعارض خود را بهبود ببخشید.
برای آشنایی با فن مدیریت تعارض این مطلب را مطالعه کنید:
فن بیان
فن بیان قوی کمک می‌کند که افکارمان را بهتر به افراد منتقل کنیم. داشتن فن بیان قوی برای همه مدیران لازم و ضروری است و مدیران محصول هم باید روی این مهارت خوب کار کنند. در شغل گاهی لازم است با سرمایه‌گذاران صحبت کنید، گاهی مشتریان و البته اعضای داخلی سازمان؛ پس داشتن یک فن بیان قوی می‌تواند شرایط را برایتان متفاوت کند.
تصمیم‌گیری
همان‌طوری که گفتیم مدیر در این شغل همواره در حال حل مسئله است و باید تصمیم‌های مهم بگیرد. تصمیماتی استراتژیک محصول با مدیر آن محصول است و به‌همین دلیل باید تصمیم‌گیری در شرایط سخت و در زمان‌های حساس را تمرین کنید.
شرح وظایف مدیر محصول
- تعریف چشم‌انداز محصول، استراتژی‌ها و نقشه‌راه
- تحقیقات بازار و بررسی نیازهای مشتریان و اولویت‌بندی‌کردن آن
- همکاری با تیم تولید، بخش فروش و پشتیبانی
- تعیین ویژگی‌هایی که در به‌روزرسانی‌ها باید به محصول اضافه شود
- ایده پردازی و ارائه پیشنهادهای تازه برای تولید محصولات جدید
- برگزاری جلسه با مدیران ارشد سازمان و ارائه گزارش‌های روند تولید محصولات به آن‌ها
- نظارت بر فرایند سفر مشتری برای استفاده از محصولات و بهینه‌سازی رابط کاربری
فرصت‌های شغلی مدیر محصول در ایران
مدیر محصول جایگاه حساسی است که شاید تعداد بسیار زیادی فرصت شغلی برای آن وجود نداشته باشد، اما برای کسانی که کار خود را به‌خوبی بلدند و رزومه خوبی دارند، این جایگاه شغلی می‌تواند خیلی جذاب باشد. رقم دریافتی مدیران محصول هم با توجه به رزومه‌شان کاملاً متفاوت دارد؛ بنابراین اگر قصد دارید در حوزه مدیریت محصول فعالیت کنید، ابتدا حوزه و صنعت مدنظر را انتخاب کنید و سپس با توجه به توانمندی‌ها و مهارت‌های موردنیاز همان صنعت، رزومه خود را بهتر کنید. این جایگاه شغلی یک‌روزه به دست نمی‌آید و برای اینکه در بازار کار حرفی برای گفتن داشته باشید، باید صبر و تلاش زیادی کنید.
میزان حقوق مدیر محصول
همان‌طور که گفتیم، بازار کار این شغل به رزومه کاری افراد بستگی دارد. افراد مختلف با این عنوان شغلی ممکن است میان پانزده‌میلیون تومان تا شصت‌میلیون تومان درآمد داشته باشند. به‌طور میانگین، مدیر محصول‌های حرفه‌ای (senior) رقمی بین ۳۵ تا ۴۰ میلیون تومان در ماه درآمد دارند. میزان حقوق مدیر محصول در شهرهای کوچک و بزرگ خارج از تهران کمی پایین‌تر است. در آگهی‌های فرصت شغلی ارقام ۶۰ میلیون تومان هم برای این شغل وجود دارد.
بازار کار مدیر محصول در خارج از ایران
بازار کار مدیران محصول در خارج از ایران هم جذابیت زیادی دارد. رقم دریافتی این شغل در امریکا، به‌طور میانگین، میان ۱۵۰ تا ۱۶۰ هزار دلار در سال است (منبع). البته در میان آگهی‌های شغلی ارقام ۲۸۰ تا ۳۰۰هزار دلاری هم زیاد دیده می‌شود. در کانادا مدیران محصول حدود۱۲۰هزار دلار کانادا درآمد دارند (حدود ۹۰هزار دلار امریکا) که رقم نسبتاً خوبی برای زندگی در کاناداست. در اروپا و کشورهایی مانند آلمان یا هلند، حقوق مدیر محصول بین ۶۰ تا ۹۰هزار یورو در سال متغیر است.
فرصت‌های شغلی مدیر محصول
نمونه‌های زیادی از فرصت‌های شغلی مدیریت محصول در پلتفرم‌های کاریابی داخلی دیده می‌شود که البته با توجه به حوزه فعالیت و البته سطح فردی که نیاز دارند، رقم دریافتی متغیری را مشاهده خواهید کرد. در ادامه می‌توانید چند نمونه از فرصت‌های شغلی موجود را ببینید.
جمع‌بندی شغل مدیر محصول و بازار کار مدیر محصول
اهمیت جایگاه شغلی مدیر محصول در سازمان بسیار زیادی است و این شغل به مهارت‌های گسترده‌ای نیاز دارد، از مباحث سازمانی گرفته تا فروش و مهارت‌های فنی حوزه کاری مدنظر. بازار کار مدیر محصول نسبتاً جذاب و است و شاید تعداد آگهی‌ها به‌نسبت برخی مشاغل کمتر باشد، اما ازنظر کیفیت و میزان حقوق، معمولاً رقم بالا و قابل قبولی دارد. مهارت‌ها و وظایف مدیر محصول را در این مقاله بررسی کردیم که اگر قصد ورود به این شغل جذاب و چالشی را دارد، از قبل برای آن آماده‌باشید.
پرسش‌های متداول
مدیر محصول چه کارهایی انجام می‌دهد؟
مدیر محصول مسئول برنامه‌ریزی، توسعه و بهبود محصولات است. او تصمیم‌های استراتژیک برای توسعه محصولات اتخاذ می‌کند و فرآیند کامل توسعه محصول را نظارت می‌کند.
آیا مهارت‌های فنی برای مدیریت محصول لازم است؟
بله، مهارت‌های فنی اساسی برای مدیریت محصول بسیار مهم هستند. آشنایی با مفاهیم فنی و تکنولوژی‌های مرتبط با محصولات، کمک می‌کند تا مدیر محصول بتواند بهترین تصمیم‌ها را برای توسعه و بهبود محصولات اتخاذ کند.
چه چیزهایی برای شروع به کار به‌عنوان یک مدیر محصول نیاز است؟
برای شروع به کار به‌عنوان مدیر محصول، مهارت‌های فنی و نرم‌افزاری، توانایی‌های ارتباطی و مدیریتی، تجربه در صنعت مربوطه و توانایی تحلیل و حل مسائل موردنیاز است.
چالش‌های اصلی مدیران محصول کدام است؟
چالش‌های مهمی که مدیران محصول ممکن است با آن‌ها روبه‌رو شوند مدیریت زمان و وظایف مختلف، مواجهه با تغییرات سریع در بازار و مدیریت تعادل بین نیازهای مختلف را شامل است.