مدیر پروژه کیست و بازار کار مدیریت پروژه چگونه است؟

بخش قابل‌توجهی از دانشجویان مدیریت صنعتی و مهندسی صنایع به رشته مدیریت پروژه علاقه دارند. مدیر پروژه کسی است که تمامd پروژه را در مسیر برنامه‌ریزی‌شده پیش می‌برد. این فرد با تخصص و تجربه بالایی که دارد برنامه‌ریزی، سازماندهی، اجرا و کنترل پروژه را انجام می‌دهد. بازار کار مدیریت پروژه بسیار تجربه‌محور است و باید در یک صنعت یا حوزه خاصی تجربه کسب کنید و بعد از آن می‌توانید انتظار درآمدها جذابی داشته باشید. در این مطلب این جایگاه شغلی، مهارت‌ها، توانایی‌ها، وظایف و درآمد آن در داخل و خارج کشور را بررسی می‌کنیم. پس تا انتهای این مقاله همراه باشید.

مدیریت پروژه چیست؟

مدیریت پروژه فعالیتی است که با استفاده از دانش، مهارت‌ها، ابزارها و تکنیک‌های مختلف، پروژه را از ابتدا تا رسیدن به هدف هدایت می‌کند. درواقع هر پروژه یک فعالیت موقتی است که یک شروع و یک پایان دارد. هیچ پروژه‌ای نمی‌تواند منابع نامحدود داشته باشد و به‌همین دلیل، اصلی‌ترین وظیفه یک مدیر پروژه این است که منابع را به‌بهترین شکل مدیریت کند.

منابع مورداستفاده در پروژه می‌تواند مواد اولیه، نیروی انسانی یا حتی زمان باشد. با توجه به این موارد باید بدانیم که هر پروژه یک فعالیت جدید است و با کارهای روتین قابل‌مقایسه نیست. احتمالاً حدس می‌زنید که مدیریت پروژه یک فعالیت پر از چالش، حل مسئله و پراسترس است؛ بله حدس شما کاملاً درست است. اگر شخصیت شما با این شغل سازگار نیست شاید بهتر باشد مشاغل دیگر را امتحان کنید.

وظایف مدیر پروژه

همان‌طور که در تعاریف اولیه پیداست، مدیر پروژه مسئول برنامه‌ریزی، اجرا و کنترل پروژه است؛ بنابراین وظایف این شغل دامنه گسترده‌ای را شامل می‌شود. به‌طورکلی مدیریت پروژه شامل ۱۰ حوزه می‌شود که این موارد را در بر می‌گیرد:

• مدیریت یکپارچگی پروژه
• مدیریت محدوده پروژه
• مدیریت زمان‌بندی پروژه
• مدیریت هزینه پروژه
• مدیریت کیفیت پروژه
• مدیریت منابع پروژه
• مدیریت ارتباطات پروژه
• مدیریت ریسک پروژه
• مدیریت تدارکات پروژه
• مدیریت ذینفعان پروژه

مدیر پروژه کسی است که مدیریت و کنترل پروژه در تمامی این حوزه‌ها را بر عهده دارد؛ بنابراین مدیر پروژه وظایف سنگین و حساسی دارد که نیازمند دانش و تجربه زیادی است:

• شناسایی اهداف و نیازمندی‌های پروژه، ذی‌نفعان و تدوین منشور پروژه
• توسعه برنامه‌ریزی پروژه
• تعریف محدوده یا دامنه پروژه
• تعریف ساختار شکست کار یا WBS
• تدوین برنامه زمانی اجزا و بخش‌های مختلف پروژه
• برآورد بودجه موردنیاز بخش‌های مختلف و هزینه کل پروژه
• تعریف kpiهای ارزیابی میزان کیفیت کارها
• مدیریت و تأمین منابع موردنیاز پروژه
• تحلیل ریسک‌های پروژه
• ارزیابی پیشرفت پروژه و ارائه گزارش به ذی‌نفعان

مهارت‌های مدیر پروژه

مهارت‌های مدیر پروژه، به‌تناسب وظایف متنوعش، گستردگی زیادی دارد. این مهارت‌ها از مهارت‌های مالی گرفته تا رهبری و کنترل را شامل می‌شوند. افزایش تجربه در کنار این مهارت‌ها و دانش علمی می‌تواند شما را به یک مدیر پروژه بسیار موفق تبدیل کنید.

در ادامه فهرستی از مهارت‌های موردنیاز مدیران پروژه را قرار دادیم و در ادامه هر مورد را به‌تفضیل بررسی کرده‌ایم:

• شناخت متدولوژی مدیریت پروژه
• بودجه‌ریزی و مدیریت مالی
• مدیریت ریسک
• ابزارهای مدیریت پروژه
• مهارت‌های رهبری
• دانش حوزه و صنعت پروژه
• مهارت‌های ارتباطی
• انعطاف‌پذیری
• حل مسئله
• تفکر انتقادی
• مدیریت زمان
• مدیریت بحران
• تفکر استراتژیک

متدولوژی‌های مختلف مدیریت پروژه

هر پروژه شرایط خاص خود را دارد و روش‌های مختلف مدیریت پروژه برای شرایط متفاوت تدوین و اجرا می‌شوند. یکی مدیر پروژه باید متدولوژی‌های مختلف مدیریت پروژه را بشناسد تا در هر پروژه، شکل انجام‌دادن کارها و مدیریت پروژه را متفاوت در نظر بگیرد. متدولوژی Agile، شش سیگما، Waterfall یا آبشاری، Lean، Kanban، Scrum از متدولوژی‌های معروف حوزه مدیریت پروژه هستند.

بودجه‌ریزی

هیچ پروژه‌ای نمی‌تواند منابع مالی نامحدود داشته باشد. منابع مالی یکی از اصلی‌ترین منابع هر پروژه است که مدیر پروژه باید این منبع ارزشمند را به‌بهترین شکل ممکن مدیریت کند.

هر یک از کارها و بخش‌های مختلف پروژه نیاز به بودجه‌ریزی مشخص و دقیق دارند که توسط مدیران پروژه مدیریت می‌شود. مدیران پروژه باید مهارت خوبی در زمینه بودجه‌ریزی و مدیریت مالی داشته باشند. نحوه اولویت‌بندی وظایف و تخصیص بودجه به آن می‌تواند از هدر رفتن منابع مالی جلوگیری کند.

مدیریت ریسک

هر پروژه ریسک‌های مخصوص به خود را دارد. به‌عنوان یک مدیر پروژه، باید بدانید که چطور می‌شود خطرات احتمالی را که ممکن است پروژه را از مسیر خود خارج کنید مدیریت کنید. برای اتفاقات غیرمنتظره چقدر بازه زمانی در نظر بگیریم؟ اگر مشکل یا اتفاق غیرمنتظره‌ای رخ دهد، منابع و وظایف را چطور تغییر خواهیم داد. فکرکردن به این موارد باعث می‌شود که ریسک‌های پروژه را بهتر مدیریت کنیم.

ابزارهای مدیریت پروژه

ابزارهای مختلفی وجود دارند که فرایند انجام‌دادن کارها و وظایف هر پروژه را مدیریت می‌کنند. مدیر پروژه باید این ابزارها را به‌خوبی بشناسند و بتواند به‌بهترین شکل از آن استفاده کند. مهم‌ترین و پرطرفدارترین ابزارهای مدیریت پروژه MSP و Primavera هستند.

هر نرم‌افزار فضای کاربری و ویژگی‌های خاص خودش را دارد که با توجه به شرایط و نوع پروژه ممکن است ابزار متفاوتی هم استفاده شود. در ادامه لیست ابزارها و نرم‌افزارهای مدیریت پروژه را قرار داده‌ایم:

1. MSP (Microsoft project)
2. Primavera
3. Project Scheduler
4. Ace Planner
5. WBS Pro
6. Jira
7. Asana
8. Smartsheet
9. Trello

مهارت‌های رهبری

مهارت رهبری را می‌توان یکی از  مهارت‌های تمامی مدیران دانست که باعث می‌شود حس همدلی در هر سازمان یا پروژه ایجاد شود. رهبر به کسی گفته می‌شود که انگیزه کارکنان را افزایش دهد، توانایی مدیریت بالایی داشته باشد و با شخصیت کاریزماتیک خود، شور و اشتیاق بیشتری در افراد ایجاد کند. بدون داشتن مهارت رهبری، مدیریت تیم‌های بزرگی که از افراد زیاد تشکیل شده است سخت‌تر از قبل می‌شود.

اگر قصد دارید مدیر موفقی باشید، حتماً روی مهارت رهبری خود کارکنید. در مقاله رهبری در سازمان بیشتر در این مورد صحبت کردیم.

دانش و تخصص در صنعت خاص

یک پروژه عمرانی با یک پروژه نرم‌افزاری کامل متفاوت است. یک مدیر پروژه در اولین قدم باید درمورد صنعتی که قرار است در آن کار کند، اطلاعات و تخصص کافی داشته باشد. مدیریت‌کردن پروژه‌ای که درک درستی از آن ندارید عملاً غیرممکن است؛ بنابراین دانش و تخصص خود در صنعت موردنظرتان را افزایش دهید.

معمولاً مدیران پروژه ترجیح می‌دهند در حوزه‌هایی که تجربه قبلی دارند کار کنند و علاقه‌ای به تنوع در پروژه‌ها ندارند.

مهارت‌های ارتباطی

به‌عنوان یک مدیر، با بخش‌های مختلف پروژه ارتباط دارید و باید مهارت‌های ارتباطی خود را قوی کنید. این ارتباط می‌توانند شامل افراد داخل پروژه، ذی‌نفعان و سازمان‌های بیرونی می‌شود. توانایی ارتباط‌ برقرار‌کردن با افراد یکی از مهم‌ترین مهارت‌های همه مدیران است.

مهارت‌های سازماندهی

مدیر همه‌چیز را سازمان‌دهی می‌کند. درواقع این سازمان‌دهی از وسایل و تجهیزات تا افراد را شامل می‌شود. به‌عنوان یک مدیر پروژه، باید سازماندهی را به‌عنوان یک مهارت کلیدی جدی بگیرید و آن را تقویت کنید.

تنظیم درست زمان‌بندی‌ها، جلسات منظم با تیم‌های مختلف، پیمانکاران یا سایر شرکت‌ها، نظم دادن به افراد، وظایف و ابزارها همگی بخشی از سازماندهی هستند.

انعطاف‌پذیری

حتی اگر همه جزئی‌ترین بخش‌های پروژه را برنامه‌ریزی کرده باشید، در هر پروژه هر اتفاقی ممکن است رخ دهد؛ برای مثال، یک بارندگی غیرمنتظره یا بیماری یکی از افراد سازمان یا حتی تغییر شغل و اتفاقات غیرمنتظره دیگر می‌تواند روند پروژه را تغییر دهد. اگر شخصیت انعطاف‌پذیری ندارید، در شغل مدیریت پروژه اذیت خواهید شد.

حل مسئله

به‌عنوان یک مدیر پروژه، روزانه با مسائل زیادی روبه‌رو هستید که باید حل شوند تا پروژه به مسیر خود ادامه دهد. کسانی که مهارت حل مسئله بهتری دارند در شرایط پر چالش تصمیم‌های بهتری خواهند گرفت.

تفکر انتقادی

تفکر انتقادی به مدیران کمک می‌کند تا مسائل را از زاویه‌های متفاوت ببینند، همیشه راه‌های موجود را بررسی کنند و بهترین مسیر را برای پیشرفت پروژه انتخاب کنند. با داشتن تفکر انتقادی، درمورد هیچ پیشنهادی متعصبانه رفتار نخواهید کرد.

مدیریت زمان

یکی از مهم‌ترین منابع هر پروژه زمان است. گاهی دیرتمام‌شدن یک پروژه به‌معنی شکست کامل آن است و بودجه و منابع مالی زیادی را هدر می‌دهد. به‌عنوان یک مدیر باید مدیریت زمان خوبی داشته باشید و همه وظایف را در زمان درست مدیریت کنید.

مدیریت بحران

همه افراد دخیل در پروژه تمایل دارند که بدون هر نوع بحرانی پروژه را به اتمام برسانند، اما در واقعیت معمولاً این اتفاق رخ نمی‌دهد. در طول دوره انجام‌دادن پروژه ممکن است با بحران‌های مختلفی روبه‌رو شوید که باید آن را مدیریت کنید.  

تفکر استراتژیک

یک تغییر کوچک می‌تواند نتایج بزرگی را رقم بزند. داشتن تفکر استراتژیک یکی از الزامات تبدیل‌شدن به یک مدیر خوب است. مدیر پروژه در عین ریزبین‌بودن، باید با نگاه استراتژیک و به‌شکل یک نقشه کامل به پروژه نگاه کنید.

فرصت‌های شغلی مدیر پروژه در ايران

مدیر پروژه در ایران بازار کار نسبتاً جذابی دارد. البته برای موفقیت در بازار کار مدیریت پروژه باید در یک حوزه خاص تجربه و تخصص نسبتاً خوبی کسب کنید. قرارگرفتن در این شبکه و شناخته‌شدن در حوزه خاص به شبکه‌سازی قوی و ارتباطات خوب نیاز است.

سعی کنید در یک حوزه خاص و با حقوق نسبتاً کمتر فعالیت خود را شروع کنید و به سابقه و تجربه خوبی بیفزایید. با داشتن سابقه کار و تجربه کافی، فرصت‌های شغلی نسبتاً زیادی در حوزه مدیریت پروژه دریافت خواهید کرد.

میزان حقوق مدیر پروژه

برخی از مشاغل مدیریتی رقم حقوقی مشخصی ندارد و در هر صنعت و با توجه به حجم کاری که دارید، رقم متفاوتی را دریافت خواهید کرد. مدیریت پروژه ازجمله مشاغلی است که نمی‌توان میزان حقوق دقیقی برای آن در نظر گرفت؛ مثلاً ممکن است یک مدیر پروژه درزمینه عمرانی، چند برابر کسی که در حوزه نرم‌افزاری کار می‌کند دریافت کند.

همچنین حجم کار دو پروژه نرم‌افزاری لزوماً مثل هم نیست و رقم دریافتی مدیر هم متفاوت است. به‌طور میانگین می‌توان میزان حقوق مدیر پروژه در تهران را چیزی حدود ۳۵ تا ۴۰ میلیون تومان در نظر گرفت.

واضح است که در شهرهای دیگر این رقم کمتر خواهد بود. ممکن است در آگهی‌های استخدامی ارقام کمتر یا بیشتر هم ببینید که این مورد با توجه به موارد گفته‌شده، طبیعی است. معمولاً اکثر آگهی‌های این شغل با رقم حقوق توافقی منتشر می‌شوند.

بازار کار مدیر پروژه در خارج از ایران

مدیر پروژه از مشاغل نسبتاً جذاب و پردرآمد دیگر کشورها هم محسوب می‌شوند. معمولاً بازار کار مدیر پروژه در کشورهایی صنعتی و با اقتصاد قوی، بهتر از دیگر کشورهاست. در کشور امریکا با توجه به شرایط هر ایالت ممکن است رقم متفاوتی را دریافت کنید، اما به‌طور میانگین، مدیران پروژه در امریکا حدود ۹۰ هزار دلار در سال حقوق دریافت می‌کنند. با توجه به سابقه، حوزه کاری و ایالتی که در آن کار می‌کنید، این رقم ممکن است تا چند برابر هم افزایش یابد.

مدیران پروژه در کشور کانادا هم رقم دریافتی نسبتاً خوبی دارند و به‌طور میانگین، حدود تا ۸۰ هزار دلار درآمد خواهید داشت. در اروپا هم با توجه به اقتصاد هر کشور و شهری که در آن زندگی می‌کنید، درآمد متغیری خواهید داشت. در کشورهای توسعه‌یافته مثل آلمان، درآمد مدیران پروژه بین ۵۵ تا ۸۵ هزار یورو در سال است.

فرصت‌های شغلی برای مدیر پروژه برای بررسی فرصت‌های شغلی مدیران پروژه، باید چند نمونه از آگهی‌های استخدامی با این عنوان را در سایت‌های کاریابی بررسی کنیم. البته درصورتی‌که سری به این سایت‌ها زده باشید می‌دانید که بخش زیادی از آگهی‌های استخدامی در این حوزه، با ارقام توافقی منتشر می‌شوند.

همچنین باید دوباره تأکید کنیم که ماهیت و بزرگی پروژه می‌تواند تأثیر کاملاً محسوسی بر رقم دریافتی این شغل داشته باشد. در ادامه چند مورد از آگهی‌های نسبتاً جدید درزمینه مدیریت پروژه را قرار داده‌ایم:

جمع‌بندی بازار کار مدیر پروژه

مدیر پروژه یکی از مشاغل جذاب و نسبتاً پردرآمد ایران است که معمولاً فارغ‌التحصیلان مهندسی صنایع و مدیریت صنعتی به آن علاقه زیادی دارند. وظایف مدیران پروژه گسترده است و به‌همین دلیل باید مهارت‌های مختلفی را در خود پرورش دهید. تخصص در یک صنعت خاص و همچنین تجربه و مهارت‌های مدیریت می‌تواند شما را در این شغل موفق کند.

از نظر میزان حقوق، این شغل یکی از مبهم‌ترین رقم‌های دریافتی را دارد و مدیران پروژه با توجه به صنعتی که در آن کار می‌کنند و حجم پروژه، ارقام بسیار متفاوتی را دریافت می‌کنند که میانگین این ارقام برای شهر تهران را می‌توان چیزی حدود ۴۰ میلیون تومان در نظر گرفت.

با بررسی وب‌سایت‌های کاریابی داخلی و خارجی متوجه خواهید شد که مدیریت پروژه از مشاغل جذاب داخل و خارج ایران محسوب می‌شود و بازار کار مدیریت پروژه خوب است.

پرسش‌های متداول

۱. میزان حقوق مدیر پروژه چقدر است؟

با توجه به ماهیت پروژه این مورد متفاوت است. به‌طور میانگین در شهر تهران و با سابقه نسبتاً خوب، مدیران پروژه حدود ۴۰ میلیون تومان درآمد ماهیانه دارند.

۲. از چه رشته‌هایی می‌توان وارد شغل مدیریت پروژه شد؟

از رشته‌های مهندسی صنایع و مدیریت صنعتی می‌توانید به این حوزه وارد شوید.

۳. بازار کار مدیریت پروژه در خارج از ایران چطور است؟

مدیریت پروژه در خارج از ایران و مخصوصاً در کشورهای توسعه‌یافته، بازار کار خوبی دارد.