چرا باید کلاس آنلاین تعاملی برگزار کنیم و چگونه می‌توانیم این کار را انجام دهیم؟

چرا باید کلاس آنلاین تعاملی برگزار کرد و چگونه باید این کار را انجام داد؟ در این مطلب ابتدا به این پرسش پاسخ داده‌ایم که آموزش تعاملی از کجا سرچشمه گرفته است و چرا باید به‌صورت تعاملی تدریس کرد؛ سپس توضیح داده‌ایم که چرا لازمه‌ی برگزاری کلاس آنلاین تعاملی‌بودن است؛ در آخر هم راهکارهایی برای برگزاری کلاس آنلاین تعاملی معرفی کرده‌ایم.

چرا باید کلاس آنلاین تعاملی برگزار کرد؟

آموزش قدمتی چندین هزار ساله دارد، اما در طول عمر طولانی خودش تغییرات بسیاری را تجربه نکرده است. اگر به اطراف خود نگاه کنیم، کم نمی‌بینیم کلاس‌های درسی را که درست مشابه با کلاس‌های درس اولیه برگزار می‌شوند. اشتباه نکنیم؛ منظور این نیست که برای برگزاری کلاس از فناوری روز دنیا بهره ببریم؛ ساختار برگزاری کلاس منظور است.

در شکل آموزش سنتی استاد در جایگاه کسی که همه‌چیز را می‌داند، به‌عنوان سخنران یکتا، برای مخاطبانش، دانش‌آموز و دانشجو و دانش‌پژوه، صحبت می‌کند. اصلاً هم اهمیت ندارد که چقدر در انتقال دانشش موفق است؛ تنها جایی پای تأثیر کلام و تدریس به میان می‌آید که استاد بخواهد قدرت خود را به مخاطب نشان دهد.

یکی از چیزهایی که در دوره‌ی مدرن بسیار پیشرفت کرد آموزش و تدریس بود. در کمتر از دو قرن اخیر میزان پیشرفت آموزش اگر بیش از عمرش تا پیش از آن نباشد، دست‌کم به‌یک میزان بوده است. یکی از دستاوردهای علم آموزش برای ما هدف‌گذاری رسیدن به یادگیری عمیق بوده است. همین هدف به این انجامیده است که آموزش تعاملی به الگوی بی‌چون‌وچرای تدریس تبدیل شود. بد نیست به مفهوم یادگیری عمیق نگاهی بسیار کوتاه بیندازیم.

آموزش تعاملی، هرم یادگیری و نظریه‌ی بلوم

یکی از افرادی که در قرن بیستم روی نظریه‌های آموزش و یادگیری کار کرده بنیامین بلوم است. او در کار خود توانست به‌میزانی بسیار چشمگیر دانش بشری را افزایش دهد. تحقیقات او به این انجامید که چطور می‌توان به بیشترین حد از یادگیری یا همان یادگیری عمیق دست یافت.

در برایند نظریه او این دو نتیجه بسیار مهم است؛ اول اینکه برای رسیدن به یادگیری عمیق باید از انواع ورودی‌ها و حافظه‌های تصویری و شنیداری و حرکتی و غیره استفاده کرد و دوم اینکه لازمه‌ی انجام این کار، خواسته‌ناخواسته،‌ آموزش به‌شیوه‌ی تعاملی است.

چرا کلاس آنلاین لزوماً باید تعاملی برگزار شود؟

همان‌طور که پیش از این اشاره کردیم، استفاده از ابزارهای نوین آموزشی لزوماً به‌معنای آموزش مدرن نیست. شما می‌توانید در برگزاری کلاس آنلاین یا وبینار از شیوه‌های کاملاً سنتی استفاده کنید؛ مثلاً استاد می‌تواند به‌صورت متکلم‌وحده مطالبی را ازطریق سامانه‌ی برگزاری کلاس آنلاین بیان کند و درست سر وقت مقرر و بدون هیچ کار اضافه تدریس خود را پایان دهد. بااین‌همه کلاس آنلاین با کلاس حضوری و فیزیکی تفاوت‌هایی اساسی دارد؛ همین تفاوت‌ها تعاملی‌برگزارشدن کلاس آنلاین را به ضرورت تبدیل می‌کند.

تفاوت‌های کلاس آنلاین با کلاس حضوری و فیزیکی

کلاس آنلاین این توانایی را دارد که فضایی درست مانند فضای کلاس حضوری و فیزیکی را در اختیار شما قرار دهد، اما این امکان نباید از درنظرگرفتن تفاوت‌هایش با فضای فیزیکی جلوگیری کند. درنظرگرفتن همین تفاوت‌ها شما را مجاب می‌کند که کلاس آنلاین تعاملی برگزار کنید:

• تعامل مستقیم در کلاس حضوری: شما، به‌عنوان استاد، در کلاس حضوری و فیزیکی ارتباط و تعامل مستقیم برقرار می‌کنید؛ به‌این معنا که رفتار شما و مخاطب‌تان به‌شکلی بی‌واسطه منتقل می‌شود. این تعامل به شما و مخاطب کمک می‌کند که تمرکز را کنترل و یادگیری را بیشتر کنید.
• مدیریت راحت‌تر کلاس حضوری: مدیریت کلاس حضوری راحت‌تر است. شما می‌توانید از روی رفتار و واکنش مخاطب‌تان میزان تمرکز و یادگیری او را بفهمید و آن را مدیریت کنید؛ به‌همین ترتیب، مدیریت نظم هم راحت‌تر است.
• مدیریت راحت‌تر زمان در کلاس حضوری: در کلاس حضوری شما زمان را هم راحت‌تر مدیریت می‌کنید.

با درنظرگرفتن این تفاوت‌ها و همچنین امکانات کلاس آنلاین شما می‌توانید به‌صورت عملی کلاس آنلاین تعاملی برگزار کنید. کلاس آنلاین این امکان را به شما می‌دهد که انواع مختلف یادگیری و حافظه را به کار ببندید. استفاده از ابزار مختلف و چندرسانه‌ای ازجمله‌ی آن‌هاست. همه‌ی این‌ها امکان‌ها و ابزار می‌تواند یادگیری عمیق را دردسترس‌تر بکند. برای استفاده از این امکان شما باید توانایی‌هایی هم داشته باشید. برای آشنایی با توانایی لازم با هدف برگزاری کلاس آنلاین تعاملی این مطلب را بخوانید:

برای آماده‌سازی محتوای کلاس آنلاین چه ابزاری لازم است؟

راهکارهای برگزاری کلاس مجازی به‌صورت تعاملی

کلاس آنلاین و کلاس مجازی و وبینار، همگی، زیرمجموعه‌ی آموزش از راه دور یا آموزش مجازی یا به‌اختصار LMS قرار می‌گیرند. این شکل از آموزش قدمت بیشتری از شکل نوین آن دارد که امروزه در فضای کلاس آنلاین برگزار می‌شود. در طول تمام سال‌هایی که آموزش از راه دور وجود داشته راهکارهای تعاملی آن هم پیشرفت کرده است. همه‌ی این راهکارها به ما کمک می‌کنند که کلاس آنلاین تعاملی برگزار کنیم.

راهکارهای تعاملی‌کردن کلاس آنلاین

لازمه‌ی استفاده از راهکارهای تعاملی‌کردن کلاس آنلاین این است همیشه به یاد داشته باشیم برخلاف تصور ابتدایی، آموزش از لحظه‌ی شروع کلاس آغاز نمی‌شود و با پایان آن هم پایان نمی‌یابد؛ آموزش قبل از برگزاری کلاس آنلاین تعاملی، حین و بعد از آن باید وجود داشته باشد.

ایجاد تقویم آموزشی دقیق

حضور در کلاس حضوری و فیزیکی مناسکی دارد که تا حد زیادی تقویم آموزشی را در ذهن دانش‌آموز و دانشجو نهادینه می‌کند. درواقع همه‌ی کارهایی که برای رسیدن به کلاس انجام می‌شود نقش فرایندهای شرطی‌سازی ذهن دانش‌پژوه را دارد که مهیای یادگیری شود. ایجاد تقویم آموزشی و اضافه‌کردن آن به Calendarها می‌تواند همین نقش را ایفا کند.

ارائه‌ی شرح درس و شرح کار هر کلاس از قبل

یکی از کارهایی که باید قبل از برگزاری کلاس آنلاین انجام داد ارائه‌ی شرح درس و شرح کار هر کلاس در فاصله‌ی زمانی قبل از برگزاری آن است. این کار، نه‌تنها ذهن دانش‌آموز و دانش‌پژوه را آماده می‌کند، برای برگزاری کلاس آنلاین تعاملی هم بسیار مهم است.

برقراری تعامل پیش از برگزاری کلاس

برای رسیدن به این هدف شما می‌توانید کارهای مختلفی را انجام دهید و البته پیشنهاد ما به شما این است که انجام‌دادن آن‌ها را در دستورکار خود قرار دهید:

• ارائه‌ی طرح درسی
• ارائه‌ی شرح پیش‌نیازهای هر درس
• برگزاری کوئیزهای مربوط به درس، قبل از شروع به تدریس آن
• ارسال پیام‌های مختلف قبل از شروع کلاس، ازجمله یادآوری وسایل لازم برای برگزاری کلاس آنلاین تعاملی، مانند هندزفری و وب‌کم.

درنظرگرفتن شروع ویژه برای کلاس آنلاین

در کلاس حضوری و فیزیکی شما، به‌عنوان استاد، به‌محض ورود می‌توانید تعامل با مخاطب را به‌خوبی برقرار کنید. شیوه‌ی شروع کلاس آنلاین باید متفاوت باشد. از این راهکارها می‌توانید استفاده کنید:

• سلام و خوشامدگویی به تک‌تک افراد حاضر در کلاس
• پرسیدن از فرایند درسی تک‌تک افراد از جلسه‌ی قبل تا کنون
• حضور و غیاب متفاوت که نیاز به واکنش‌نشان‌دادن دانش‌آموز داشته باشد
• شروع کلاس با مدیاهای مختلف صوتی و تصویری از فایل‌های صوتی و موسیقی گرفته تا ویدئو و اسلاید

اولویت‌دادن به کار گروهی

مدیریت زمان کلاس آنلاین این امکان را به شما می‌دهد که بتوانید با فراغ بال کارهای گروهی را انجام دهید. این دسته از فعالیت‌های کلاسی تمرکز دانش‌آموز و دانشجو را بالاتر می‌برد و با درگیرکردن حواس مختلف شرکت‌کنندگان در کلاس میزان یادگیری آن‌ها را بیشتر می‌کند.

جدی‌گرفتن مولتی‌مدیا

همان‌طور که پیش از این اشاره کردیم مولتی‌مدیا از ضرورت‌های کلاس آنلاین تعاملی است. نکته‌ی مهم اینجاست که در نبود استفاده از این امکان‌ها و ابزار و کمترتعاملی‌شدن کلاس، یادگیری کمتری اتفاق می‌افتد. میزان یادگیری در کلاسی با شیوه‌ی برگزاری سنتی میزان یادگیری تنها ۵ درصد است!

میزان زیادی از تأثیرگذاری کلاس آنلاین تعاملی به کم‌شدن حواس‌پرتی دانش‌آموز بازمی‌گردد. نیم‌کره‌های چپ و راست مغز عملکردی بسیار متفاوت دارند. زمانی‌که نیم‌کره‌ی راست تمامی تلاش خود را انجام می‌دهد تا روی یادگیری نکات نظری متمرکز شود، نیم‌کره‌ی چپ به‌دنبال کاری خلاق می‌گردد و ذهن را به‌سمت حواس‌پرتی و تخیل می‌کشاند. مولتی‌مدیا، در کنار کار گروهی، به شما و مخاطب کلاس آنلاین کمک می‌کند فرصت حواس‌پرتی نداشته باشد؛ چون هر دو نیم‌کره‌‌ی چپ و راست مغز را با هم درگیر می‌کند.

استفاده از گفت‌وگوی متنی (چت) و صوتی و تصویری

یکی از راهکارهای مدیریتی در کلاس آنلاین استفاده از امکان‌های گفت‌وگو است. علاوه بر اینکه دانش‌آموز می‌تواند به‌صورت عمومی یا خصوصی پرسش‌هایش را در کلاس آنلاین مطرح کند، استاد هم می‌تواند تعامل آن‌ها با کلاس را افزایش دهد. ابزارهای کلاس آنلاین این امکان را به استاد می‌دهد که دانش‌آموز را پای تابلو ببرد و حتی دانش‌آموز دسکتاپش را با کلاس به اشتراک بگذارد. این امکان‌ها ابزاری بسیار عالی برای برگزاری کلاس آنلاین تعاملی است.

ادامه‌ی تعامل با شرکت‌کننده‌ی کلاس بعد از برگزاری آن

همان‌طور که گفتیم پایان کلاس آنلاین به‌معنای پایان آموزش نیست. روند آموزشی تعاملی باید بعد از برگزاری کلاس آنلاین هم ادامه پیدا کند. این کار به درنظرگرفتن تمهیداتی ازطرف استاد و برگزارکننده نیازمند است:

• کانال ارتباطی با شرکت‌کننده در کلاس ایجاد کنید و برای آن زمان بگذارید.
• جزوه‌ی ناقصی از مطالب مطرح‌شده در هر جلسه تهیه کنید و به‌عنوان تکلیف از شرکت‌کننده بخواهید آن را تکمیل کند.
• برای هر کلاس دستیار استاد تعیین کنید و از او بخواهید بعضی از کارها، ازجمله پیگیری تکالیف، را پیش ببرد. دستیار استاد می‌تواند به‌صورت چرخشی از میان شرکت‌کنندگان در کلاس انتخاب شود.
• برای هر مبحث منابع تکمیلی تعیین کنید و بعد از کلاس اختیار دانش‌آموز قرار دهید.
• برای هر جلسه‌ی کلاس آنلاین کوئیزهای مشخص تهیه کنید و با فاصله‌ی چند ساعت بعد از برگزاری کلاس در اختیار شرکت‌کنندگان در کلاس آنلاین قرار دهید.

اختصاص امتیاز ویژه برای تعامل مؤثر و مستمر در کلاس آنلاین

برای دانش‌آموزان و دانشجویانی که به‌صورت مؤثر و مستمر در کلاس آنلاین تعامل می‌کنند امتیاز ویژه قائل شوید؛ همچنین دیگران را به تعامل بیشتر ترغیب کنید.

همه‌ی بایدها و نبایدهایی که مدرس کلاس آنلاین باید بداند

برگزاری کلاس آنلاین به مهارت نیازمند است. بسیاری از استادان برای تدریس حضوری مهارت خیلی خوبی دارند، اما در برگزاری کلاس آنلاین تعاملی خوب نیستند و نتیجه‌ی تدریس‌شان هم به‌خوبی کلاس حضوری نیست. این امر اهمیت مهارت‌های برگزاری کلاس آنلاین تعاملی را نشان می‌دهد. پیشنهاد می‌کنیم برای تقویت این دسته از مهارت‌ها این مطلب را هم مطالعه کنید:

چطور کلاس آنلاین موفق برگزار کنیم؟

راه‌اندازی کلاس آنلاین، در کمترین زمان

برای برگزاری کلاس آنلاین تعاملی شما به استفاده از تمامی امکانات کلاس مجازی نیاز دارید. کافه‌تدریس با بصرفه‌ترین هزینه این امکان را به شما می‌دهد که در کلاس‌های آنلاین خود به تمامی امکانات دسترسی داشته باشید.

برای آشنایی با راه‌اندازی کلاس آنلاین و مجازی در کافه‌تدریس روی این لینک کلیک کنید:

برگزاری کلاس آنلاین و وبینار