هوش مصنوعی چیست و چه کاربردهایی دارد؟

سوال درباره چیستی هوش مصنوعی یک پاسخ کوتاه دارد: هوش مصنوعی (Artificial Intelligence / AI) به شبیه‌سازی هوش انسان در ماشین‌هایی گفته می‌شود که برنامه‌ریزی شده‌اند مانند انسان فکر کنند و اقدامات آنان را تقلید کنند؛ هم‌چنین این اصطلاح ممکن است درمورد هر ماشینی به کار برود که از ویژگی‌های مرتبط با ذهن انسان، مانند یادگیری و حل مسئله، برخوردار است. در ادامه این مطلب به‌صورت مفصل قصد داریم به معرفی هوش‌مصنوعی بپردازیم، انواع آن را بشناسیم، بفهمیم هدف از ایجاد آن چه بوده است و درنهایت با برخی از کاربردهای آن آشنا شویم.

هوش مصنوعی چیست؟

هوش مصنوعی (Artificial Intelligence یا به‌اختصار AI) در جهان امروزی بسیار محبوب است. این فناوری شبیه‌سازی هوش طبیعی (انسان) در ماشین‌هایی است که برای یادگیری و تقلید از عملکرد آن برنامه‌ریزی شده‌اند. این ماشین‌ها قادر به یادگیری با استفاده از تجربه‌ها و انجام‌دادن کارهای شبیه به انسان هستند. ادامه‌ی رشد فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی بر کیفیت زندگی ما تأثیر زیادی خواهد گذاشت؛ به‌همین دلیل، طبیعی است که امروزه همه بخواهند به‌نوعی با فناوری Artificial Intelligence ارتباط برقرار کنند.

چیستی هوش مصنوعی از نظر چه کسی؟

جواب این سؤال بستگی به این دارد که از چه کسی آن را می‌پرسیم. یک شخص غیرمتخصص که در زمینه‌ی تکنولوژی دانش اندکی دارد در جواب این سؤال خواهد گفت که AI مانند یک ربات ترمینیتور (Terminator) است که به‌تنهایی قادر به فکر‌کردن و انجام‌دادن کارهای مختلف است.

در گذشته‌های دور در سال ۱۹۵۰ پدران علم هوش‌مصنوعی مینسکی (Minsky) و مک‌کارتی (McCarthy) آن را به‌عنوان هر کاری که به هوش انسانی نیازمند است و ماشین انجام می‌دهد توصیف کردند. این توصیف کمی کلی است و ممکن است برای تشخیص اینکه چیزی AI محسوب می‌شود یا نه دچار مشکل شویم.

تعریف مدرن Artificial Intelligence کمی جزیی‌تر است. فرانسیس شولی (Francois Chollet) یکی از محققان هوش مصنوعی در گوگل است که کتابخانه‌ی کراس (Keras) در یادگیری ماشین (Machine Learning / ML) را نیز خلق کرده است. او می‌گوید هوش را می‌توان توانایی سیستم در انطباق و بداهه‌پردازی در یک محیط جدید، تعمیم دانش خود و استفاده از آن در سناریوهای ناآشنا تعریف کرد که از قبل با آن‌ها برخوردی نداشته است. این همان تعریف سیستم‌های مدرن مجهز به AI، مانند دستیاران مجازی (Virtual Assistants)، است.

به‌طور معمول، سیستم‌های AI حداقل برخی از این رفتارها را که در ارتباط با هوش انسانی است از خود نشان می‌دهند:

• برنامه‌ریزی
• یادگیری
• استدلال
• حل مسئله
• ادراک
• حرکت هوش اجتماعی و خلاقیت (تا حدی)

پیش از آن برای آشنایی بیشتر با یادگیری ماشین، به‌عنوان یکی از زمینه‌های اصلی هوش مصنوعی، می‌توانید این مطلب را مطالعه کنید:

یادگیری ماشین (Machine Learning) چیست و چگونه کار می‌کند؟

انواع هوش مصنوعی چست؟

هوش مصنوعی را می‌توان به دو دسته مختلف تقسیم کرد: هوش مصنوعی ضعیف (Weak AI) و هوش مصنوعی قوی (Strong AI).

هوش مصنوعی ضعیف

هوش مصنوعی ضعیف (Weak AI) سیستمی است که برای انجام‌دادن یک کار خاص طراحی شده است. سیستم‌های AI ضعیف (Weak AI) بازی‌های ویدئویی، برای مثال شطرنج، و دستیارهای شخصی، مانند الکسا (Alexa) و سیری (Siri) اپل، را شامل است.

شما از دستیار سؤالی می‌پرسید و او به شما پاسخ می‌دهد یا از او درخواست انجام‌دادن کاری مشخص، مانند پخش آهنگ، را می‌کنید و دستیار مجازی آن را انجام می‌دهد.

هوش مصنوعی قوی

سیستم‌های هوش مصنوعی قوی (Strong AI) سیستم‌هایی هستند که وظایفی مشخص را شبیه به انسان انجام می‌دهند. این سیستم‌ها معمولاً در مقایسه با سیستم‌های هوش مصنوعی ضعیف (Weak AI)، سیستم‌های پیچیده‌تری هستند. آن‌ها طوری برنامه‌ریزی شده‌اند که بدون نیاز به دخالت انسان مشکل را حل کنند یا کاری را انجام دهند. این نوع سیستم‌ها را برای مثال می‌توان در اتومبیل‌های خودران یا در ربات‌های اتاق‌های عمل بیمارستان مشاهده کرد.

تا اینجا متوجه شدیم که هوش‌مصنوعی چیست و احتمالاً چند مورد از سیستم‌هایی را در نظر گرفتیم که در حال حاضر با هوش‌مصنوعی کار می‌کنند و با آن‌ها آشنا هستیم یا با آن‌ها سروکار داریم. در بخش بعد می‌بینیم که اصلاً هدف از ایجاد هوش مصنوعی چه بوده است و چرا روزبه‌روز به تعداد این سیستم‌ها اضافه می‌شود.

هدف استفاده از هوش‌مصنوعی چیست؟

هدف از هوش‌مصنوعی کمک به توانایی‌های انسانی و گرفتن تصمیم‌های هوشمندانه برای آینده است. این پاسخ از منظر فنی است. از منظر فلسفی، هوش مصنوعی این توانایی را دارد که به انسان‌ها کمک کند تا زندگی معنادارتری، عاری از هر گونه سختی، داشته باشند؛ علاوه‌براین به مدیریت شرکت‌ها، ایالت‌ها و کشورها کمک می‌کند تا به‌روشی عمل کنند که برای همه‌ی بشریت مفید باشد.

در حال حاضر همه‌ی ابزارها و تکنیک‌های مختلف AI که ما تاکنون اختراع کرده‌ایم هدف مشترکی را دنبال می‌کنند و آن ساده‌سازی کارهای انسان و کمک به ما برای تصمیم‌گیری بهتر است؛ علاوه‌براین AI را اختراع نهایی ما انسان‌ها می‌نامند. این اختراع ابزارها و خدماتی را به ما ارائه می‌دهد که با ازمیان‌بردن اختلافات، نابرابری‌ها و رنج‌های انسانی، نحوه زندگی ما را تغییر می‌دهد. البته همه‌ی این‌ها در آینده بسیار دور محقق می‌شود. ما هنوز با این نوع نتایج فاصله‌ی زیادی داریم.

در حال حاضر هوش مصنوعی را غالباً شرکت‌ها برای بهبود کارایی فرایندها، خودکارکردن کارها و پیش‌بینی آینده‌ی تجارت شرکت‌ها براساس داده‌های موجود استفاده می‌شوند.

کاربردهای هوش مصنوعی کجاست؟

هوش مصنوعی با طیف گسترده‌ای از کاربردها توانایی تغییر صنایع بسیاری را دارد. وجه‌اشتراک همه‌ی این صنایع مختلف است که همه‌ی آن‌ها داده‌محور هستند. از آنجا که این فناوری در اصل یک سیستم پردازش داده است، در همه صنایع به‌منظور بهینه‌سازی و بهبود کارایی کاربرد دارد.

بیایید نگاهی به صنایعی بیندازیم که در حال حاضر این فناوری در آن‌ها می‌درخشد. نکته‌ی مهم این است که این موارد صرفاً چندین مثال از هزاران کاربردی است که هوش مصنوعی (AI) در صنعت و زندگی روزمره‌ی ما دارد.

پزشکی

پزشکی یکی از حوزه‌های بسیار جذاب برای هوش‌مصنوعی است. کاربرد این فناوری در این شاخه به‌حدی زیاد است که پیش‌بینی‌ می‌شود در سال‌های آینده بخش عمده‌ای از زمینه‌ها و حتی مشاغل در این حوزه پزشکی را متأثر کند. زمینه‌های عمده‌ی کاربرد AI در پزشکی از این قرار است:

مدیریت

سیستم‌های هوش‌مصنوعی (AI) به کارهای اداری کمک می‌کنند تا خطاهای انسانی را به حداقل و کارایی را به حداکثر برسانند. یادداشت‌های پزشکی از طریق پردازش زبان طبیعی (NLP) به سازمان‌دهی اطلاعات بیماران کمک می‌کند تا خواندن آن را برای پزشکان آسان‌تر شود.

درمان از راه دور (Telemedicine)

برای شرایط غیر اورژانسی، بیماران می‌توانند با استفاده از سیستم AI بیمارستان علائم خود را تجزیه‌وتحلیل کنند، علائم حیاتی خود را وارد سیستم کنند و بررسی کنند که به مراقبت پزشکی احتیاج دارند یا نه. با این کار فشار کاری برای پزشکان نیز به حداقل می‌رسد؛ زیرا فقط بیماران اورژانسی که به درمان احتیاج دارند به بیمارستان مراجعه می‌کنند.

تشخیص کمکی (Assisted Diagnosis)

ازطریق بینایی ماشین (Computer Vision) و شبکه‌های عصبی کانولوشنی (CNN) هوش مصنوعی (AI) اکنون قادر به خواندن اسکن MRI برای بررسی تومورها و دیگر رشدهای سلولی بدخیم با خطای بسیار کمتر و سرعت بیشتر از رادیولوژیست‌هاست.

جراحی با کمک ربات

جراحی‌های رباتیک خطای بسیار کمی دارند و می‌توانند به‌طور مداوم و بدون خستگی جراحی‌ها را به‌صورت شبانه‌روزی انجام دهند. از آنجا که این ربات‌ها با دقت بالایی عمل می‌کنند، در مقایسه با روش‌های سنتی، تهاجم کمتری دارند که به‌طور بالقوه کاری می‌کنند تا زمان بهبودی بیماران در بیمارستان کاهش یابد.

تجارت الکترونیک (e-commerce)

حضور فناوری هوش‌مصنوعی در تجارت الکترونیک برای بسیاری از افراد ملموس است. حوزه تجارت الکترونیک یکی از پیش‌روان عرصه AI است. ازجمله کاربرهای این فناوری در تجارت الکترونیک از این قرار است:

توصیه‌های بهتر

این معمولاً اولین مثالی است که مردم وقتی از آنان درباره‌ی کاربردهای تجاری هوش مصنوعی (AI) سؤال می‌شود به زبان می‌آورند. این امر به‌این دلیل است که این حوزه‌ای است که در حال حاضر AI نتایج بسیار خوبی در آن ارائه کرده است.

اکثر تجارت‌های بزرگ الکترونیکی با استفاده از AI توصیه‌های موردعلاقه‌ی کاربران خود را به آنان ارائه می‌دهند که همین کار به افزایش چشمگیر مشتریان و فروش کسب‌وکارها می‌انجامد.

چت‌بات‌ها

مثال معروف دیگری که برای کاربرد هوش مصنوعی (AI) معمولاً از آن یاد می‌شود چت‌بات است. چت‌بات‌ها در هر روز و ساعتی به مشتریان خدمات می‌دهند که این کارکرد تا حد زیادی مشکل منابع انسانی را حل می‌کند.

فیلترکردن هرزنامه‌ها و نقدهای جعلی

به‌دلیل حجم بالای نقدهایی که وب‌سایت‌هایی مانند آمازون دریافت می‌کنند، فیلترکردن محتوای مخرب ازطریق اسکن با چشم تقریباً غیرممکن است. با استفاده از پردازش زبان طبیعی (NLP)، هوش مصنوعی (AI) می‌تواند این بررسی‌ها را برای فعالیت‌های مشکوک اسکن و فیلتر کند و تجربه‌ی مشتری بهتری ایجاد کند.

بهینه‌سازی جست‌وجو

به‌طور کلی تجارت الکترونیکی وابسته به این است که کاربران چه چیزی را می‌خواهند جست‌وجو کنند و آیا می‌توانند آن را راحت پیدا کنند یا نه. AI برای اطمینان از اینکه کاربران به‌راحتی محصول مدنظر خود را پیدا می‌کنند، نتایج جست‌وجو را براساس هزاران پارامتر بهینه‌سازی می‌کند.

بازی‌سازی

حوزه‌ی دیگری که برنامه‌های هوش مصنوعی در آن شهرت یافته‌اند بازی‌سازی است. از AI می‌توان برای ایجاد NPC هوشمند و شبیه انسان برای تعامل با بازیکنان استفاده کرد؛ هم‌چنین می‌توان از آن برای پیش‌بینی رفتار انسان استفاده کرد تا با استفاده از آن طراحی و تست بازی را بهبود بخشید.

اتومبیل‌رانی

اتومبیل‌رانی

امروزه از هوش مصنوعی (AI) برای ساخت وسایل نقلیه‌ی خودران استفاده می‌شود. AI را می‌توان همراه با دوربین خودرو، رادار، خدمات ابری، جی‌پی‌اس و سیگنال‌های کنترل برای کنترل وسیله‌ی نقلیه استفاده کرد.

آینده‌ی هوش مصنوعی چیست؟

هوش مصنوعی (AI) به‌عنوان مهم‌ترین موضوع فناوری آینده مطرح است. سازمان‌ها در سراسر جهان با نوآوری‌های چشمگیری در هوش مصنوعی و یادگیری ماشین روبه‌رو هستند.

هوش مصنوعی نه‌تنها بر آینده هر صنعت و هر انسانی تأثیر می‌گذارد، به‌عنوان محرک اصلی فناوری‌های نوظهور، مانند داده‌های عظیم (Big Data)، رباتیک (Robotics) و اینترنت اشیا (IoT) نیز عمل کرده است. با ادامه رشد این فناوری‌ها، تأثیرات آن‌ها هر چه بیشتر بر وضعیت اجتماعی و کیفیت زندگی ما نمایان خواهد شد.

یادگیری علم داده و ورود به حوزه هوش مصنوعی با کافه‌تدریس

کافه‌تدریس کلاس‌های آنلاین مقدماتی و پیشرفته علم داده برگزار می‌کند. اساس این کلاس‌ها به‌صورت آموزش کاملاً تعاملی و مبتنی بر پروژه‌های واقعی علم داده است.
این کلاس‌ها به شما کمک می‌کند در هر نقطه‌ی جغرافیایی و فقط با دسترسی به اینترنت علم داده را یاد بگیرید.

برای آشنایی با کلاس‌های آنلاین علم داده کافه‌تدریس و مشاوره رایگان روی این لینک کلیک کنید:

کلاس‌های آنلاین علم داده کافه‌تدریس