اصول مطالعه صحیح مهم‌ترین ابزار شما در مسیر آمادگی برای آزمون کارشناسی ارشد است. شما با یادگیری روش مطالعه صحیح برای کنکور، نه‌فقط در زمان خود صرفه‌جویی می‌کنید، بیشترین یادگیری را هم به دست می‌آورید. در این مطلب کوتاه اصول صحیح مطالعه را به شما یادآوری می‌کنیم. همین‌طور بهترین روش مطالعه برای کنکور کارشناسی ارشد را به شما معرفی می‌کنیم.
مطالعه دروس آزمون
شاید برای شما هم پیش‌آمده باشد که باوجود تلاش بسیار زیاد عملکرد ضعیفی داشته‌اید. در این زمان باید عملکردمان در طی مسیر را زیر ذره‌بین قرار دهیم تا بدانیم دلیل شکست ما چه بوده است. اگر بخواهیم این کار را در طی مسیر تا آزمون انجام دهیم، باید به دنبال کشف روش‌های نادرست مطالعه خود و بهبود آن‌ها باشیم.
یکی از عادت‌های غلط در هنگام مطالعه، پرورش افکار منفی است که ازجمله دلایل بی‌علاقگی و فرار از درس خواندن نیز به شمار می‌رود. به‌طور مثال وقتی دارید خود را برای کنکور آماده می‌کنید مدام به خودتان بگویید، من نمی‌توانم، من موفق نمی‌شوم، افراد باهوش‌تر قبول می‌شوند و ازاین‌دست باورهای غلط مخرب‌ترین جملاتی هستند که می‌توانید به خود بگویید. تأثیر این قبیل باورها انرژی و علاقه شمارا بشدت کاهش می‌دهند.
در مقابل دست از سرزنش کردن خود بردارید. اعتمادبه‌نفس خود را بالا ببرید و ذهن و محیط خود را پر از عبارات و جملات انگیزشی و مثبت نمایید. مدام با خودتان تکرار کنید که من می‌توان و موفق خواهم شد. راز درس خواندن رتبه‌های تک‌رقمی در کسب موفقیت، اطمینان به توانایی‌هایشان بوده است.
اصول مطالعه صحیح چیست؟
اغلب داوطلبان هیچ‌وقت این نیاز را در خود احساس نمی‌کنند که روش صحیح مطالعه را یاد بگیرند. همه‌ی ما از کودکی خواندن و نوشتن را یاد می‌گیریم و گمان می‌کنیم صرفاً با درس‌خواندن و مطالعه‌کردن می‌توانیم بیشترین یادگیری را داشته باشیم.
اصول مطالعه‌ی صحیح کارهای جزئی و غیرلازمی به نظر می‌رسد. شما فقط با انجام‌دادن آن‌ها و مطالعه با تکیه بر آن‌ها می‌توانید تأثیرش را ببینید. در نگاه اول شاید طی‌کردن این فرایندها غیرضروری و وقت‌گیر به نظر برسد، اما برای رسیدن به بیشترین بهره‌وری کوتاه‌ترین مسیر است. درنهایت، شما با به‌کاربردن اصول مطالعه‌ی صحیح در کمترین زمان بیشترین یادگیری را خواهید داشت.
نکته‌ی مهم این است که روش‌های متعددی برای مطالعه صحیح وجود دارد. هر کسی هم برحسب عادت‌ها و شرایط خودش می‌تواند تصمیم بگیرد که بهترین روش مطالعه برای خودش چیست؛ مثلاً بستگی به اینکه استعداد یادگیری شما بیشتر شنیداری است یا دیداری، نوشتاری و غیره، روش خود را انتخاب می‌کنید. بااین‌حال روش‌های صحیح مطالعه باید چهار هدف اساسی محقق کند:
هدف‌های مطالعه صحیح
- روش صحیح مطالعه زمان مطالعه را کاهش می‌دهد.
- با درپیش‌گرفتن اصول مطالعه صحیح بیشترین یادگیری را خواهید داشت.
- مطالعه اصولی قدرت به‌خاطرسپاری و حافظه‌ی شما را افزایش می‌دهد.
- با مطالعه صحیح بهترین عملکرد را در به‌یادآوری مطالب تجربه خواهید کرد.
ویژگی‌های اصول مطالعه صحیح
جدای از اینکه شما چه شرایطی دارید و چطور به مطالعه‌کردن عادت کرده‌اید، اصولی‌ترین روش مطالعه روشی است که چند ویژگی را در خود جای داده باشد. آشنایی با این ویژگی‌ها به شما کمک می‌کند تا با ایجاد کمترین تغییرات در روش معمول خودتان، آن را بهینه کنید و بیشترین بازدهی را از آن بگیرید. به‌صورت کلی، ویژگی‌های اصول مطالعه‌ی صحیح از این قرار است:
- فرایندی پویا و فعال را دربرمی‌گیرد که هر دو نیم‌کره‌ی مغز را فعال نگه می‌دارد.
- مبتنی بر فاصله‌گذاری و تکرار در فواصل زمانی منظم است.
- با متن تعامل دوطرفه برقرار می‌کند.
- منعطف است و می‌توان شرایط غیرمنتظره را در آن جای داد.
بهترین روش مطالعه در دنیا یا اصولی‌ترین روش مطالعه
مرسوم‌ترین روش مطالعه اصولی روشی پنج‌مرحله‌ای موسوم به SQ3R است. این روش با زیرعنوان استراتژی مطالعه فعال نیز شناخته می‌شود. در این روش شما قرار است پنج اصل ساده را رعایت کنید. اصولی مطالعه صحیح طبق روش SQ3R از این قرار است:
پیش مطالعه (Survey)
مرحله‌ی پیش‌مطالعه قدم اول برای شروع هر مطالعه‌ی جدی است. این بخش از مطالعه بیش از هر قسمت دیگر نادیده گرفته می‌شود.
پیش‌مطالعه بر مهارت‌های تندخوانی متکی است. شما در این مرحله باید تمامی مطلب‌ها و مبحث‌هایی را که قرار است در طول یک نشست مطالعه کنید، به‌صورت کلی، از نظر بگذرانید. سرفصل‌های اصلی مطالب، مبحث‌های کلی قسمت‌هایی است که باید آن‌ها را نگاه کنید. همین‌طور راهنماها و علائم نگارشی به‌خوبی می‌توانند در این مسیر به شما کمک کنند؛ به‌صورت مشخص به عبارت‌های سیاه‌شده (بولد)، خطوط کج (ایتالیک و ایرانیک)، مطالب داخل گیومه و غیره دقت کنید.
هدف‌های مهم از پیش‌مطالعه از این قرار است:
- بالابردن تمرکز حین مطالعه به‌دلیل ایجاد زمینه‌ی ذهنی بیشتر
- هیجان یادگیری و یادگیری فعال به‌دلیل فعال‌شدن ذهن جست‌وجوگر
- بالارفتن اعتمادبه‌نفس در هنگام مطالعه
- تعامل با مطلب‌هاو مبحث‌ها به‌صورت دوطرفه
برای آشنایی بیشتر با تکنیک‌های تندخوانی در این مرحله این مطلب را بخوانید:
در وبینار تندخوانی و تقویت حافظه چه گذشت؟
سؤال‌کردن (Question)
با مرحله‌ی پیش‌مطالعه شما آماده می‌شوید که هدف‌های یادگیری در هر مبحث را برای خودتان مشخص کنید. در اینجا شما باید دست‌به‌نوشتن شوید و هر سؤالی را که به ذهن‌تان می‌رسد درباره‌ی مطلب پیش‌روی‌تان بنویسید. این سؤال‌ها کنجکاوی ذهن شما را بیشتر می‌کند و کمک می‌کند با متن تعامل برقرار کنید.
شما در این مرحله خواهید دانست که قرار است با درپیش‌گرفتن این اصل از روش مطالعه صحیح چه چیزی را بفهمید. این مرحله یادگیری فعال و تعامل شما با متن را به دنبال دارد.
مطالعه دقیق (Read)
قرار است در این مرحله موبه‌مو مطلب‌ها را مطالعه کنید. لازمه‌ی این کار این است که حتی مطلب‌هایی را که از قبل آموخته‌اید مجدداً و با نگاهی موشکافانه بخوانید.
واقعیت این است که مطالعه‌ی دقیق مطلبی که قرار است یاد بگیرید با خواندن متنی غیرجدی‌تر متفاوت است. در اینجا باید درست برخلاف خواندن متن‌های معمول و دم‌دستی، مانند مطالب فضای مجازی، عمل کنید. به‌قول معروف باید روزنامه‌ای خواندن را کنار بگذارید.
لازمه‌ی مطالعه‌ی دقیق این است که شما بتوانید متن را به‌صورت انتقادی بخوانید. به‌عبارت ساده و کاربردی، بدون فهم هیچ جمله‌ای و مبحثی نباید از آن عبور کنید.
یادآوری (Recite / Recall)
اگر گمان می‌کنید قرار است با یک بار مطالعه همه‌ی نکات مهم را به خاطر بیاورید سخت اشتباه می‌کنید. کمتر کسی، حتی با آماده‌ترین ذهن و در پیش‌گرفتن بهترین روش مطالعه، این توانایی را دارد.
قبل از یادآوری باید طرز مطالعه شما بر پایه‌ی تثبیت مبحث‌ها باشد. اصلی اساسی را در نظر آورید که پیش از این درمورد ویژگی‌های اصول مطالعه صحیح از آن صحبت کردیم: مطالعه‌ی صحیح مبتنی بر فاصله‌گذاری و تکرار در فواصل زمانی منظم است. شما باید زمان‌های مطالعه را در مقطع‌های زمانی کوتاه تنظیم کنید. این کار به شما کمک می‌کند که مطلب‌ها را در ذهن‌تان تثبیت شود.
به‌جای اینکه هر مبحث را به‌صورت پشت‌سرهم، مثلاً در یکی‌دو روز، بخوانید، باید مبحث‌ها متنوع کنید و آن‌ها در طول دوره‌های زمانی کوتاه‌مدت‌تر پراکنده کنید.
برای یادآوری، درست قبل از شروع به مطالعه‌ی ادامه‌ی مطلب، باید مباحث قبلی را ببرای خودتان یادآوری کنید.
مهم‌ترین تکنیک شما برای موفق‌بودن در این مرحله استفاده از نقشه‌ی ذهنی است. اگر با این تکنیک بسیار مهم آشنا نیستید، این مطلب را بخوانید:
نقشه ذهنی یا Mind Map چیست و چه کاربردی در مطالعه برای کنکور دارد؟
مرور (Review / Revise)
قرار نیست مطالب آموخته‌شده را تا روز آزمون رها کنید. شما باید در طول فاصله‌های زمانی منظم برای مرور کردن مطلب‌ها وقت بگذارید. پیشنهاد ما این است که یک روز در هفته (یا هر ۱۰ روز یک بار) را به‌صورت متناوب به مرورکردن مبحث‌های قبلی آموخته‌شده اختصاص دهید.
نکته‌ی مهم برای مرور مطالب و مباحث استفاده از ابزار خودآزمایی است. خودآزمایی مهم‌ترین دستاویز شما برای مرور کامل مبحث‌هاست. برای استفاده‌ی اصولی از این ابزار این مطلب را حتماً بخوانید:
فاصله مطالعه و تست‌زنی باید چقدر باشد؟
طبعاً شما برای پیش‌بردن این اصول باید شرایطی را برای خود مهیا کنید که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت. پیش از پرداختن به آن شرایط اجازه دهید ابتدا به روش مطالعه صحیح برای کنکور کارشناسی ارشد بپردازیم.
روش مطالعه صحیح برای کنکور کارشناسی ارشد
پیش از این در مطلبی جداگانه به‌صورت مفصل درباره‌ی روش مطالعه صحیح برای کنکور کارشناسی ارشد صحبت کرده‌ایم. ما روشی را به شما پیشنهاد می‌کنیم که اغلب رتبه‌های برتر کنکور با استفاده از آن توانسته‌اند به نتیجه‌ی دلخواه خود برسند. به‌دلیل اهمیت مبحث خلاصه‌نویسی در دوره‌ی آمادگی برای کنکور کارشناسی ارشد و دکتری، این مطلب را ذیل مبحث خلاصه‌نویسی آورده‌ایم.
برای آشنایی با روش مطالعه صحیح برای کنکور کارشناسی ارشد روی این لینک کلیک کنید:
خلاصه نویسی به روش هاروارد را یاد بگیرید
پیشنهاد می‌کنیم در کنار این مطلب مطالب ۱۲ اشتباه رایج در خلاصه نویسی مطالب کنکور و خلاصه نویسی حرفه ای چه شرایطی دارد؟ و نکات مهم خلاصه نویسی اصولی برای کنکور را هم مرور کنید.
نکات اساسی مطالعه در دوره آمادگی برای کنکور ارشد
پیش از این به شرایط لازم برای اصول مطالعه صحیح اشاره کردیم. چند سطر پیش رو پیشنهادهایی را به شما ارائه می‌کند که بهتر بتوانید اصول صحیح مطالعه را اجرا کنید:
در جای مناسب مطالعه کنید!
اگر فکر می‌کنید اتاق پذیرایی یا نشیمن محل مناسبی برای مطالعه است، کار را برای خودتان دشوار کرده‌اید. پیشنهاد می‌کنیم حتماً پشت میز مطالعه کنید. دما و فضا و نظم‌وترتیب و شرایط محیطی را مهیا کنید. پیشنهاد جدی‌مان این است که لزوماً در یک مکان مطالعه نکنید. مطالعه و مرور مبحث‌ها در مکان‌های مختلف نقشی مهم در یادگیری و به‌یادآوری مطالب دارد.
زمان مطالعه را فقط مطالعه کنید!
اگر قرار است فقط ۲۰ دقیقه هم مطالعه کنید، فقط به همین کار مشغول شوید. مطقاً هیچ چیز نباید مانع انجام این کار شود. پیشنهاد می‌کنیم گوشی تلفن‌همراه را در بی‌صدا کنید و در اتاقی دیگر بگذارید. این جمله‌ی کلیدی را هم دربرابر هر فکر اضافی به خاطر داشته باشید: «به‌وقتش…».
مطالعه را جدی بگیرید!
مشخصاً دو اصل را به‌صورت همیشگی رعایت کنید: ۱. به‌محض نشستن پشت میز مطالعه کار را شروع کنید؛ ۲. مطالعه را به عادت تبدیل کنید؛ ۳. به برنامه‌ریزی‌تان پایبند باشید.
آموخته‌های خود را بیازمایید!
پیش از این در این باره صحبت کردیم. برای تأکید باید بگوییم این اصل مخصوصاً در دوره‌ی آمادگی برای کنکور کارشناسی ارشد و دکتری بسیار مهم است.
به‌صورت منظم و برنامه‌ریزی‌شده باید خودآزمایی کنید. برای این کار سه ابزار مهم دارید:
تست‌زنی برای آموزش
تست‌زنی اصولی روشی مهم برای آموختن مطالب است. ما پیش از این دو روش مهم تست‌زنی را آموزش و روش پیشنهادی را هم توضیح داده‌ایم. برای آشنایی با بهترین روش‌های تست‌زنی برای آموزش این مطلب را حتماً بخوانید:
بهترین روش تست‌زنی برای کنکور: فیدبک یا واش‌بک؟
کوئیزهای منظم
کوئیزها مبحث‌های کلی و سرفصل‌ها و نکات اصلی را هدف قرار می‌دهد. در این کوئیزها شما می‌توانید در فواصل کوتاه متوجه شوید کدام مبحث‌ها را درست نیاموخته‌اید و در کجا نقص دارید. حتماً کوئیزهای استاندارد را تهیه یا حتی خودتان تعریف کنید و به‌صورت منظم خودتان را بیازمایید.
آزمون‌های آزمایشی
آزمون‌های آزمایشی استاندارد بهتری روش برای آموختن مطالب، تثبیت یادگیری، هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی مجدد و از همه مهم‌تر شبیه‌سازی کنکور است. این ابزار را حتماً باید در برنامه‌ریزی‌های خود جای دهید.
پیشنهاد ما این است که همین امروز برای ثبت‌نام در آزمون‌های آزمایشی ثبت‌نام کنید:
بدترین‌های مطالعه
در این بخش می‌خواهیم بدترین کارهایی که در طی مطالعه ممکن است انجام دهید را بررسی کنیم تا بتوانید این موارد را شناسایی کنید و آن‌ها را برطرف کنید.
ساعت
یکی از بدترین‌های مطالعه داشتن ساعت مطالعه نوسانی است. شما یک روز 3 ساعت و روز دیگر 10 سات و برخی از روزها اصلاً درس نمی‌خوانید. این کار اشتباهی است. سعی کنید ساعات مطالعه‌تان تقریباً در طی هفته ثابت باشد. این به مغز شما این پیام را می‌رساند که باید این ساعات را تمرکز کرده و به مطالعه بپردازید. ممکن است در طی مسیر برخی از روزها نتوانید به‌خوبی به ساعت مطالعه نوشته‌شده برسید اما نباید این مورد به عادت شما تبدیل شود و بی‌خیال برنامه دقیق شوید.
محیط
پیش‌تر نیز از اهمیت محیط مطالعه به شما گفته بودیم. محیط مطالعه کم، پرسروصدا، نامرتب با در و پنجره بسته، محیط مناسبی برای مطالعه نیست. مغز شما در زمان مطالعه از محیط تأثیر و انرژی می‌گیرد بنابراین باید محیط مطالعه مناسبی را برای خود فراهم کنید. این محیط استانداردهایی مثل جهت نور، سکوت و هوای مناسب را باید داشته باشد.
بهترین محل مطالعه برای کنکور کجاست؟ راهنمای جامع انتخاب محل مطالعه!
روش تست‌زنی
اگر شما هم از آن دسته داوطلبان هستید که تنها تست می‌زنید و بعدازآن تست‌ها را به حال خود رها می‌کنید باید بدانید یکی از اشتباه‌ترین کارهای زمان مطالعه را انجام می‌دهید. شما بعد از تست‌زنی حتماً باید زمانی را به تحلیل تست زده‌شده بپردازید. این تحلیل باعث می‌شود که نقاط ضعف و قوت خود را بیابید و بتوانید آن‌ها را اصلاح و تقویت کنید. همچنین برخی از افراد در هنگام پاسخ دادن به سؤال به سراغ پاسخنامه رفته و از روی آن تست‌زنی می‌کنند که این کار نیز اشتباه است. شما با تست می‌خواهید میزان آمادگی خود را بسنجید. سر جلسه کنکور پاسخنامه ندارید پس این عادت را از سر خود بیندازید و قبل از زمان در نظر گرفته شده برای هر تست به سراغ پاسخنامه نروید.
برای اینکه اشتباه تست نزنید و از تکنیک‌های درست استفاده کنید مطلب زیر را بخوانید:
تکنیک های تست زنی برای کنکور را بشناسید!
زمان
ازجمله نکاتی که باید برای درس‌خواندن در نظر بگیرید زمانی است که می‌خواهید مطالعه کنید. نصفه‌شب درس خواندن یا درس خواندن با شکم پر بعد از غذا اشتباه است. سعی کنید از نور روز برای مطالعه استفاده کنید و بعد از غذا هم‌زمانی برای هضم غذا در نظر بگیرید. اگر از موضوعی نیز عصبانی هستید اصلاً درس نخوانید چون تمرکز شما بر روی آن موضوع است و درس خواندن شما کیفیت مناسبی نخواهد داشت. اول خودتان را آرام کرده و موضوع پیش‌آمده را حل کنید و بعد به سراغ ادامه درستان بروید.
چه زمانی درس نخوانیم؟ راهنمای جامع زمان‌های غیرمجاز برای درس‌خواندن